Page 23 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย

11

ลงรอยและการปะทะกันระหว่างความคิด ผลประโยชน์ เป้าหมาย ความเชื่อ และความต้องการของ
บุคคลหรือกลุ่มบุคคล ซึ่งความขัดแย้งมีหลายระดับ นับตั้งแต่ระดับปัจเจกบุคคล ระดับระหว่างบุคคล

ระดับสังคม ไปจนสู่ระดับชาติและระดับนานาชาติ” เช่นเดียวกับที่ รัฐพล เย็นใจมา และคณะ (2561)

ให้ความหมายว่า ความขัดแย้ง เป็นสภาพการณ์หรือสถานการณ์ที่เป็นความแตกต่างที่บุคคล 2 คน
หรือมากกว่า แสดงพฤติกรรมเปิดเผยออกมาอย่างแตกต่างกัน ในขณะที่ สันติวิธี ที่เป็นแนวทาง

จัดการความขัดแย้งนั้น “เป็นกระบวนการตอบโต้กับสถานการณ์ความขัดแย้งในรูปแบบที่ไม่ใช้ก้าลัง

ทางกายภาพ เพื่อแก้ไขปัญหาความขัดแย้ง” ดังนั้น สันติวิธีจึงไม่ได้หมายความถึงความเฉื่อยชา
(passive) และ การไม่กระท้า (inaction) หากแต่เป็นการกระท้าหรือการแสดงออกในรูปแบบหนึ่งที่ไม่ใช้

ความรุนแรง เช่น การอดอาหาร การคว่้าบาตรทางเศรษฐกิจ หรือไม่ให้ความร่วมมือในกิจกรรมต่าง ๆ

รวมไปจนถึงการเจรจาและการไกล่เกลี่ยกับคู่ขัดแย้ง เป็นต้น ดังจะเห็นว่า ผู้ที่ใช้สันติวิธีในการแก้ไข
ความขัดแย้งจะไม่ต้องการใช้ความรุนแรงและไม่ต้องการท้าให้การต่อสู้นั้นมีผู้คนบาดเจ็บหรือเสียชีวิต

ซึ่งแสดงให้เห็นว่าผู้ใช้สันติวิธีจะต้องใช้ความกล้าหาญในการชนะใจตนเอง ใช้ความอดทน สามารถ

ควบคุมตนเองได้ และมีความเข้าใจ ความรักต่อเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน (บุษบง ชัยเจริญวัฒนะ และ
เหมือนขวัญ เรณุมาศ, 2560) ขณะที่ สุวัฒ ดวงแสนพุด (2555) กล่าวว่า “สันติวิธี” คือ แนวทางใน

การต่อสู้หรือการกระท้าเพื่อให้ได้ชัยชนะที่เป็นไปตามข้อเรียกร้องของตนเองหรือของมวลสมาชิก โดย

แนวทางดังกล่าวเป็นแนวทางที่ปราศจากความรุนแรง ไม่ท้าลายชีวิตและทรัพย์สิน ทั้งนี้ เมื่อพิจารณา
ถึงความหมายของสันติวิธีพบว่าเป็นค้าที่มีการใช้กันมากในแวดวงการศึกษาของไทย โดยมักใช้ค้าว่า

สันติวิธีปนกันกับค้าว่า “อหิงสา” เนื่องจากมีความหมายบางประการที่คล้ายคลึงกัน เพียงแต่ค้าว่า

“อหิงสา” มุ่งเน้นที่ศาสนธรรม ในขณะที่สันติวิธีเน้นไปที่กระบวนการทางสังคมและการเมือง (Paisal
Visalo, 2012)

2.2.2 แนวทางและหลักคิดของสันติวิธี
สันติวิธีมุ่งเน้นการไม่ใช้ความรุนแรง เพราะการใช้ความรุนแรงอาจน้าไปสู่ความแตกแยก และ

สร้างความเสียหายต่อจิตใจและร่างกายทั้งในส่วนของปัจเจกและส่วนรวม ดังนั้น ก่อนการน้าแนวทาง

สันติวิธีไปใช้จึงควรเข้าใจถึงหลักคิดของสันติวิธี ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 8 ประการ ดังนี้ (บุษบง ชัยเจริญ
วัฒนะ และเหมือนขวัญ เรณุมาศ, 2560)

1) ปฏิเสธการใช้ความรุนแรงอย่างสิ้นเชิง ความรุนแรงมีผลเป็นการท้าลาย ทั้งในแง่ของ

ความสัมพันธ์ของคู่กรณีและสถานการณ์ความขัดแย้ง ท้าให้ทิศทางของความขัดแย้งเปลี่ยนแปลงไป
ในทางลบ และความรุนแรงจะท้าให้ข้อเรียกร้องที่ชอบธรรมของฝ่ายผู้ใช้ความรุนแรงกลายเป็นสิ่งที่ไม่

ชอบธรรม ดังนั้น ถึงแม้ว่าจะมีข้อเรียกร้องที่เป็นธรรมเพียงใดหากแต่วิธีการเรียกร้องข้อเรียกร้องนั้น
ไม่เป็นธรรมย่อมไม่สามารถได้รับการตอบสนองจากฝ่ายตรงข้าม