Page 570 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง กฎหมายว่าด้วยความเสมอภาคและการไม่เลือกปฏิบัติ

546

คดีนี้คือ สิทธิในการปฏิเสธการเกณฑ์ทหารด๎วยเหตุมโนสํานึก ศาสนา ขัดตํอข๎อ 9 ของอนุสัญญาสิทธิ
มนุษยชนยุโรปหรือไมํ ศาลสิทธิมนุษยชนยุโรป ตัดสินวํา สิทธิดังกลําวไมํอยูํภายใต๎การคุ๎มครองของมาตรา

9 นอกจากนี้ ประเด็นการบังคับใช๎แรงงาน (ข๎อ 4) ศาลตัดสินวํา การที่รัฐจะมีการกําหนดในกฎหมาย
ภายในให๎มีการรับใช๎ชาติรูปแบบอื่นเป็นทางเลือกนั้นก็เป็นดุลพินิจ (Discretion) ของรัฐ (ซึ่งในประเด็นนี้มี
ลักษณะเชํนเดียวกับเหตุผลของคณะกรรมาธิการสิทธิมนุษยชนแหํงทวีปอเมริกาในคดีที่ได๎ชี้ให๎เห็นข๎างต๎น)
598
อยํางไรก็ดีคดีนี้มีการอุทธรณ์ ซึ่ง “The Grand Chamber” พิพากษากลับ โดยตัดสินวํา สิทธิปฏิเสธการ
เกณฑ์ทหารด๎วยเหตุมโนสํานึก ศาสนา ได๎รับการคุ๎มครองตามข๎อ 9 เหตุผลสําคัญของคําพิพากษาคือ

“การปฏิเสธหรือคัดค้านการเป็นทหารในกรณีที่มีเหตุมาจากความชัดแย้งระหว่างพันธกรณีในการ

รับใช้ชาติกับมโนส านึกของบุคคลหรือความเชื่อหรือความเชื่อทางศาสนา นั้นเป็นกรณีส าคัญเพียงพอที่จะ
ได้รับการคุ้มครองตามข้อ 9 ... พหุนิยม การอดทนอดกลั้น และ ความใจกว้าง เป็นแกนส าคัญของระบอบ
ประชาธิปไตย แม้ว่าในบางโอกาส ผลประโยชน์ส่วนบุคคลจะต้องอยู่ภายใต้ผลประโยชน์ของกลุ่มหรือคน
ส่วนมาก แต่มิได้หมายความว่าประชาธิปไตยคือการที่ความเห็นหรือความเชี่อของคนส่วนใหญ่จะต้องอยู่

เหนือคนส่วนน้อยเสมอไป จึงต้องมีการสร้างความสมดุลระหว่างการปฏิบัติต่อคนส่วนน้อย ดังนั้น การที่รัฐ
จะเคารพความเชื่อของกลุ่มน้อยซึ่งแตกต่างจากคนส่วนมาก มิได้เป็นการเลือกปฏิบัติหรือสร้างความไม่เท่า
เทียมกัน แต่เป็นการเสริมสร้างสังคมพหุนิยมและความอดทนอดกลั้นในสังคมประชาธิปไตย”

จะเห็นได๎วํา กฎหมายการเกณฑ์ทหารของอาร์เมเนียในขณะที่พิพาทนั้นใช๎บังคับกับบุคคยโดยไมํ
คํานึงถึงความแตกตํางด๎านความเชื่อ ศาสนา ทําให๎บุคคลที่มีความเชื่อทางศาสนาอันขัดแย๎งกับการเป็น
ทหาร (กรณีนี้คือ ศาสนา Jehovah‖s Witnesses) และไมํให๎ทางเลือกอื่นในการรับใช๎ชาติ จึงเป็นการขัด

ตํอสิทธิในเสรีภาพความคิด มโนสํานึก ศาสนา ตามข๎อ 9 สําหรับในมิติของการเลือกปฏิบัตินั้นจะเห็นได๎วํา
กรณีนี้การปฏิเสธการเกณฑ์ทหารมีความสัมพันธ์กับเหตุแหํงความเชื่อ ศาสนา ซึ่งเป็นเหตุแหํงการเลือก
ปฏิบัติตามกฎหมายสิทธิมนุษยชน เป็นที่นําสังเกตวํา หากการปฏิเสธการเกณฑ์ทหารเป็นไปด๎วยเหตุผลอื่น
599
ก็ไมํอยูํในขอบเขตของการห๎ามเลือกปฏิบัติ

ในระดับของกฎหมายภายใน พบวํามีหลายประเทศนําเอาเหตุด๎านมโนสํานึก ศาสนา มาเป็น
ข๎อยกเว๎นตามกฎหมายเกณฑ์ทหาร เชํน

598
Bayatyan v. Armenia, Application No. 23459/03, Judgement of 7 July 2011
599
ในคดีนี้ Grand Chamber เห็นวํา “การปฎิเสธการเกณฑ์ทหารของ Bayatyan ในฐานะผู๎นับถือศาสนา Jehovah‖s
witness เป็นไปเพราะความเชื่อทางศาสนาอยํางแท๎จริง มิได๎เกิดจากผลประโยชน์หรือความสะดวกสบายสํวนบุคคล”
(“….Mr Bayatyan, as a Jehovah‖s Witness, wanted to be exempted from military service, not for
personal benefit or convenience, but, because of his genuinely-held religious convictions….”, Bayatyan
v. Armenia, Application No. 23459/03, Judgement of 7 July 2011.)