Page 566 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง กฎหมายว่าด้วยความเสมอภาคและการไม่เลือกปฏิบัติ

542

การเกณฑ์ทหารในประเทศตํางๆอาจจําแนกได๎เป็นสองกลุํมคือ การเกณฑ์ทหารโดยบังคับ และ
การเกณฑ์ทหารโดยสมัครใจ สําหรับในประเทศที่มีการเกณฑ์ทหารโดยบังคับนั้น มีประเด็นเกี่ยวกับการ

เลือกปฏิบัติและความเทําเทียมกันวํา บุคคลมีสิทธิที่จะอ๎างเหตุผลทางด๎านความเชื่อสํวนบุคคล เพื่อปฏิเสธ
การเป็นทหารได๎หรือไมํ สิทธินี้เรียกวํา “Right to Conscientious objection” ฝุายที่อ๎างหลักการนี้ให๎
เหตุผลวํา การบังคับให๎เป็นทหารนั้นขัดตํอความเชื่อในทาง “มโนสํานึก” หรือ “มโนธรรม” (Conscience)
ของตน (แม๎วําความเชื่อดังกลําวจะไมํมีความสัมพันธ์หรือเชื่อมโยงกับ “ศาสนา” (Religion) ใดโดยเฉพาะก็

ตาม) ดังนั้น แม๎วําการเกณฑ์ทหารนั้นกระทําตํอบุคคลทุกคนอยํางเทําเทียมกัน (หรือกระทําตํอ “ชาย” ทุก
คนเหมือนกัน) แตํการเกณฑ์ทุกคนโดยไมํคํานึงถึงความแตกตํางด๎านความเชื่อในทาง มโนสํานึก หรือศาสนา
ของแตํละบุคคลนั้น ในแงํหนึ่งอาจพิจารณาได๎วําเป็นการเลือกปฏิบัติ ด๎วยเหตุนี้จึงนําไปสูํการเรียกร๎องสิทธิ
ในการปฏิเสธ ตัวอยํางแรกในประวัติศาสตร์ที่แสดงถึง การปฏิเสธการเกณฑ์ทหารด๎วยเหตุความเชื่อทาง

ศีลธรรมเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 295 เมื่อ Maximilianus ถูกเกณฑ์ให๎ไปรบ เขาปฏิเสธโดยอ๎างความเชื่อทาง
585
ศีลธรรมจนทําให๎ถูกลงโทษประหารชีวิต ตํอมาเขาได๎รับการยกยํองเป็นนักบุญ (Saint Maximilian) การ
อ๎างสิทธิปฏิเสธการเกณฑ์ทหารโดยเหตุความเชื่อทางศาสนานี้ มีพัฒนาการมาจากการที่ประเทศในยุโรปเริ่ม
มีการใช๎ระบบการเกณฑ์ทหารโดยทั่วไป (Universal conscription) ทําให๎กลุํมคนที่กํอนหน๎านี้ไมํมีหน๎าที่

เป็นทหารต๎องถูกเกณฑ์ไปด๎วย จึงเกิดข๎อโต๎แย๎งถึงความเชื่อของบุคคลบางกลุํม นอกจากการอ๎างสิทธิปฏิเสธ
ของบุคคลยังมีการเรียกร๎องให๎กําหนดข๎อยกเว๎นสําหรับกลุํมคน (Collective Exemption) ด๎วยเหตุผล
586
รํวมกันของกลุํมคนหรือชุมชน (Communal Defence)

เมื่อพิจารณากฎหมายสิทธิมนุษยชนระหวํางประเทศ พบวํา ICCPR มีหลักการที่เกี่ยวข๎องคือ ข๎อ 8
และ 18

สําหรับกรณีข๎อ 18 นั้นพบวํา มิได๎กําหนดรับรอง สิทธิในการปฏิเสธการเกณฑ์ทหารด๎วยเหตุมโน
สํานึก ไว๎โดยตรง ดังนั้น จึงมีประเด็นการตีความวํา สิทธิดังกลําวเป็นสํวนหนึ่งของ “เสรีภาพในความคิด
587
มโนสํานึก และ ศาสนา” ตามข๎อ 18 หรือไมํ ในประเด็นนี้เดิมเคยมีการตีความวําสิทธิในการปฏิเสธด๎วย
588
เหตุมโนสํานึกตํอการเกณฑ์ทหารนั้น ไมํอยูํภายใต๎ขอบเขตของข๎อ 18 อยํางไรก็ตามตํอมาปรากฏวํา
ข๎อแนะนําทั่วไปของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนสหประชาชาติ (General Comment No. 22 (1993))
สรุปได๎วํา “ICCPR มิได๎ระบุถึงสิทธิในการปฏิเสธด๎วยเหตุมโนสํานึกไว๎โดยชัดแจ๎ง แตํคณะกรรมการเชื่อวํา
สิทธิดังกลําวสามารถได๎รับมาจากข๎อ 18 เชํนเดียวกับการที่พันธกรณีในการใช๎กําลังอาจขัดแย๎งกับเสรีภาพ
589
ในความเชื่อและสิทธิในการแสดงออกซึ่งความเชื่อของบุคคล นอกจากนี้ ICCPR ข๎อ 8 กําหนดวํา “บุคคล

585 Peter Brock, Pacifism in Europe to 1914 (Princeton University Press, 1972), p. 13.
586
John W. Chambers, “Conscientious objectors and the American State from colonial times to the
present,” in The New Conscientious Objection: From Sacred to Secular Resistance, Charles C.
Moskos and John W. Chambers, eds. (Oxford: Oxford University Press, 1993), p. 26
587 ICCPR article 18.
588 L.T.K. v. Finland, communication No. 185/1984
589
general comment No. 22 (1993)