Page 156 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546

๑๓๙

ต่อปัญหาประการแรกนั้น ธรรมนูญกรุงโรมฯ ก าหนดข้อพิจารณาว่าบุคคลมี
เจตนาเมื่อใดไว้ในสองกรณี ได้แก่ กรณีเจตนาต่อการกระท า และกรณีเจตนาต่อผลของการกระท า กรณี

เจตนาต่อการกระท า (in relation to conduct) บุคคลมีเจตนาเมื่อบุคคลนั้น “ตั้งใจ” ที่จะ “เข้าร่วม”
๓๕๑
ในการกระท า ส่วนกรณีเจตนาต่อผล (in relation to a consequence) บุคคลมีเจตนาเมื่อบุคคล
๓๕๒
นั้น “ตั้งใจให้เกิดผล”ดังกล่าว หรือ “รู้ส านึก” ว่าจะเกิดผลเช่นนั้นขึ้นเป็นเหตุการณ์ปกติ ในขณะที่
“การรู้” นั้นหมายถึงการ “รู้ส านึก” ว่าสภาวการณ์มีอยู่หรือผลจะเกิดขึ้นเป็นเหตุการณ์ปกติ ทั้งนี้ “รู้”
๓๕๓
และ “โดยรู้” ต้องตีความไปตามนั้น
(๒.๒.๒) ข้อยกเว้นควำมรับผิดทำงอำญำ
ธรรมนูญกรุงโรมฯ ได้ก าหนดข้อยกเว้นความรับผิดทางอาญาของบุคคล
ผู้กระท าความผิดอาญาที่อยู่ในเขตอ านาจศาลอาญาระหว่างประเทศไว้บางประการ ทั้งนี้ ศาลอาญา

ระหว่างประเทศเป็นผู้มีอ านาจวินิจฉัยมูลเหตุส าหรับการยกเว้นความรับผิดทางอาญาที่มีการเสนอต่อ
๓๕๔
ศาล ข้อยกเว้นความรับผิดทางอาญาแบ่งออกได้เป็นสองกรณี ได้แก่ ก. กรณีมีความบกพร่องเกี่ยวกับ
ผู้กระท าความผิด และ ข. กรณีมีความจ าเป็นจากปัจจัยภายนอก
ก. กรณีมีควำมบกพร่องเกี่ยวกับผู้กระท ำควำมผิด

ความบกพร่องเกี่ยวกับผู้กระท าความผิดอันจะเป็นข้อยกเว้นความรับผิดทาง
อาญาตามที่ก าหนดไว้ในธรรมนูญกรุงโรมฯ ประกอบด้วยความบกพร่องสองประการส าคัญ ได้แก่ ก.๑)
ความบกพร่องเกี่ยวกับอายุของผู้กระท าความผิด และ ก.๒) ความบกพร่องทางจิตของผู้กระท าความผิด
ก.๑) ควำมบกพร่องเกี่ยวกับอำยุของผู้กระท ำควำมผิด

ธรรมนูญกรุงโรมฯ ก าหนดว่าศาลอาญาระหว่างประเทศไม่มีเขต
อ านาจเหนือบุคคลที่มีอายุต่ ากว่าสิบแปดปี ในขณะที่กระท าการอันเป็นการก่ออาชญากรรมตามที่
๓๕๕
ถูกกล่าวหา
ก.๒) ควำมบกพร่องเกี่ยวกับควำมรู้ส ำนึกของผู้กระท ำควำมผิด

นอกจากความบกพร่องเกี่ยวกับอายุของผู้กระท าความผิดแล้ว
ธรรมนูญกรุงโรมฯ ยังได้ก าหนดเหตุยกเว้นความรับผิดทางอาญาอีกประการหนึ่ง คือ ความบกพร่อง
เกี่ยวกับความรู้ส านึกของผู้กระท าความผิด เช่น ผู้กระท าความผิดเป็นโรคจิตหรือมีความบกพร่อง

ทางจิต (mental disease or defect) หรือตกอยู่ในสภาวะมึนเมา (a state of intoxication)

“1. Unless otherwise provided, a person shall be criminally responsible and liable for
punishment for a crime within the jurisdiction of the Court only if the material elements are
committed with intent and knowledge.”.
๓๕๑
Rome Statute, Article 30 Mental element, paragraph 2 (a).
๓๕๒ Rome Statute, Article 30 Mental element, paragraph 2 (b).
๓๕๓ Rome Statute, Article 30 Mental element, paragraph 3.
๓๕๔ Rome Statute, Article 31 Grounds for excluding criminal responsibility, paragraph 2.
นอกจากนี้ ศาลอาญาระหว่างประเทศยังอาจพิจารณามูลเหตุส าหรับการยกเว้นความรับผิดทางอาญาตาม
สนธิสัญญา หลักการ และกฎเกณฑ์ของกฎหมายระหว่างประเทศที่ใช้บังคับ รวมถึงหลักการที่เป็นที่ยอมรับของกฎหมาย
ระหว่างประเทศว่าด้วยการขัดกันด้วยอาวุธก็ได้ (Rome Statute, Article 21 Applicable law)
๓๕๕ Rome Statute, Article 26 Exclusion of jurisdiction over personne under eighteen.