Page 202 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
P. 202
ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อม
เพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
ระหว่างการคุ้มครองสิทธิของบุคคลและประโยชน์
สาธารณะ โดยในบางกรณี ประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมจะถูก
พิจารณาในฐานะประโยชน์หรือสิทธิของบุคคลหรือกลุ่ม
บุคคลขนาดย่อม แต่ในบางกรณี ประเด็นด้านสิทธิแวดล้อม
จะถูกพิจารณาในด้านของประโยชน์สาธารณะ ดังนั้น
แนวทางในการพิจารณาประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมจึงต้อง
พิจารณาเป็นรายกรณีไป
ในคดีเกี่ยวกับสิทธิในการเคารพชีวิตส่วนตัว
และครอบครัว ผู้ฟ้องคดีมักจะกล่าวอ้างถึงการก่อมลภาวะ
ทางสิ่งแวดล้อมว่าเป็นการรบกวนความสุขในการอยู่อาศัย
ในบ้าน การก่อมลภาวะดังกล่าวจึงเป็นการละเมิดสิทธิใน
การเคารพชีวิตส่วนตัวและครอบครัวของตน ดังเช่นในคดี
Lopez-Ostra v. Spain ซึ่งกล่าวอ้างถึงมลพิษจากโรงงาน
ก�าจัดอุตสาหกรรม คดี Fadeyeva v. Russia ซึ่งกล่าวอ้างถึง
มลพิษจากโรงงานอุตสาหกรรมผลิตเหล็ก และคดี Powell
and Rayner v. UK ซึ่งกล่าวอ้างถึงมลภาวะทางเสียงจาก
สนามบิน
ในทั้ง ๓ คดีข้างต้น ศาลสิทธิมนุษยชนแห่งยุโรปได้พิจารณาถึงคุณภาพชีวิตของประชาชนผู้ฟ้องคดีที่ต้อง
เผชิญกับมลภาวะทางสิ่งแวดล้อมโดยชั่งน�้าหนักกับผลประโยชน์เชิงเศรษฐกิจที่รัฐจะได้รับจากอุตสาหกรรมอันเป็นต้นเหตุ
แห่งมลภาวะนั้น เนื่องจากมาตรา ๘ ของอนุสัญญาแห่งยุโรปว่าด้วยการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพขั้นพื้นฐาน
ซึ่งมีเนื้อหาว่าด้วยสิทธิในการเคารพชีวิตส่วนตัวและครอบครัว ได้ระบุถึงข้อยกเว้น (Justification) ในการที่จะไม่ถือว่า
การกระท�าดังกล่าวเป็นการละเมิดสิทธิตามมาตรา ๘ หากการกระท�านั้นมีความจ�าเป็นต่อสภาพเศรษฐกิจของประเทศ
อย่างไรก็ดี ศาลสิทธิมนุษยชนมิได้อาศัยเหตุผลทางเศรษฐกิจมาใช้เป็นเหตุในการเพิกเฉยต่อมลภาวะทาง
สิ่งแวดล้อมแต่อย่างใด เนื่องจากในคดี Lopez-Ostra v. Spain เมื่อศาลพิจารณาข้อเท็จจริงแล้วเห็นว่าโรงงานอุตสาหกรรม
สร้างมลพิษในระดับที่ร้ายแรง แต่รัฐกลับไม่ด�าเนินการตามสมควรเพื่อคุ้มครองประชาชนที่ต้องเผชิญกับปัญหามลพิษ
ดังกล่าว ก็ย่อมถือได้ว่าละเมิดสิทธิมนุษยชนตามมาตรา ๘ แล้ว ในขณะที่ในคดี Powell and Raynor v. UK ซึ่งผู้ฟ้องคดี
ฟ้องร้องถึงมลภาวะทางเสียงจากสนามบินฮีธโธรว์ ศาลสิทธิมนุษยชนในคดีนี้ได้พิจารณาข้อเท็จจริงเกี่ยวกับระดับเสียง
ที่เกิดขึ้นและความสามารถของผู้ฟ้องคดีในการย้ายที่อยู่อาศัยให้ห่างไกลจากสนามบินโดยไม่เป็นการล�าบากเกินสมควร
แล้ว เห็นว่าเมื่อชั่งน�้าหนักกับผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจของประเทศที่จะได้รับจากสนามบินฮีธโธรว์ การก่อสร้างสนามบิน
ฮีธโธรว์ไม่เป็นการละเมิดสิทธิตามมาตรา ๘ แต่อย่างใด
เห็นได้ว่าในคดี Lopez-Ostra v. Spain เมื่อระดับมลพิษที่เกิดขึ้นอยู่ในระดับที่ร้ายแรง บุคคลผู้ได้รับผล
กระทบไม่จ�าเป็นต้องเป็นฝ่ายย้ายออกไปจากบริเวณดังกล่าว ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าในกรณีที่มีการก่อมลพิษในระดับที่ร้ายแรง
ศาลจะพิจารณาว่าเป็นกรณีที่กระทบสิทธิของบุคคลมากเกินสมควร และผลเสียที่เกิดแก่บุคคลดังกล่าวมีน�้าหนักมากกว่า
201
