Page 115 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
P. 115
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ
๓) การจ�ากัดสิทธิของประชาชนเพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อม – บัญญัติไว้ในมาตรา ๔๘ ในหมวดสิทธิ
และเสรีภาพของชนชาวไทย โดยก�าหนดให้รัฐสามารถตรากฎหมายขึ้นมาจ�ากัดสิทธิในการประกอบอาชีพของบุคคลได้
ภายใต้เหตุผลของการรักษาทรัพยากรธรรมชาติหรือสิ่งแวดล้อม
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๓๘
๑) หน้าที่ของประชาชนในการปกป้องสิ่งแวดล้อม – บัญญัติไว้ในมาตรา ๕๗ ทวิ ในหมวดหน้าที่
ของชนชาวไทย โดยก�าหนดให้บุคคลมีหน้าที่รักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตามที่กฎหมายบัญญัติ
๒) หน้าที่ของรัฐในการปกป้องสิ่งแวดล้อม – บัญญัติไว้ในมาตรา ๗๘ หมวดแนวนโยบายแห่งรัฐ
ซึ่งก�าหนดให้รัฐพึงบ�ารุงรักษาสิ่งแวดล้อม ความสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งทดแทน และพึงป้องกันและ
ขจัดมลพิษและวางแผนการใช้ดินและน�้าให้เหมาะสม
๓) การจ�ากัดสิทธิของประชาชนเพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อม – บัญญัติไว้ในมาตรา ๔๘ เบญจ ใน
หมวดสิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทย โดยก�าหนดให้รัฐสามารถตรากฎหมายขึ้นมาจ�ากัดสิทธิในการประกอบอาชีพ
ของบุคคลได้ ภายใต้เหตุผลของการรักษาทรัพยากรธรรมชาติหรือสิ่งแวดล้อม
๕.๑.๒ การน�าประเด็นสิ่งแวดล้อมมาบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช ๒๕๔๐
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ เป็นรัฐธรรมนูญที่ร่างขึ้นโดยสมาชิสภา
ร่างรัฐธรรมนูญซึ่งมาจากการเลือกตั้งทางอ้อมของประชาชน โดยรัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้น�าเอาหลักการเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม
มาบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญใน ๖ ประเด็น ดังนี้
๑) สิทธิในข้อมูลข่าวสารด้านสิ่งแวดล้อม – ได้มีการบัญญัติถึงสิทธิของประชาชนในการเข้าถึงข้อมูล
ข่าวสารเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมที่อยู่ในความครอบครองของราชการไว้ โดยอาจจ�าแนกออกเป็นบทบัญญัติที่มีลักษณะ
เป็นการทั่วไปและบทบัญญัติที่มีลักษณะเฉพาะ ดังนี้
F บทบัญญัติที่มีลักษณะเป็นการทั่วไป - ได้มีการบัญญัติไว้ในมาตรา ๕๘ ถึงสิทธิของบุคคลในการ
รับทราบข้อมูลหรือข่าวสารสาธารณะในครอบครองของหน่วยงานราชการ หน่วยงานของรัฐ
รัฐวิสาหกิจ หรือราชการส่วนท้องถิ่น ภายใต้เงื่อนไขที่กฎหมายก�าหนด ซึ่งข้อมูลข่าวสารที่
ประชาชนอาจเข้าถึงได้นี้ย่อมหมายความถึงข้อมูลข่าวสารด้านสิ่งแวดล้อมด้วย
F บทบัญญัติที่มีลักษณะเฉพาะ - ได้มีการบัญญัติไว้ในมาตรา ๕๙ ให้ประชาชนมีสิทธิที่จะได้รับข้อมูล
ค�าชี้แจง และเหตุผลจากหน่วยงานราชการ หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือราชการส่วนท้องถิ่น
ก่อนการอนุญาตหรือการด�าเนินโครงการหรือกิจกรรมใดที่อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อม
๒) สิทธิในการมีส่วนร่วมในกระบวนการด้านสิ่งแวดล้อม – ได้มีการบัญญัติถึงสิทธิของประชาชน
ในการเข้าไปมีส่วนร่วมต่อกระบวนการด้านสิ่งแวดล้อม ดังนี้
F มาตรา ๔๖ ได้ก�าหนดให้บุคคลซึ่งรวมตัวกันเป็นชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมมีสิทธิที่จะเข้าไปมีส่วน
ร่วมในการบ�ารุงรักษาและใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติอย่างสมดุลและยั่งยืน
114
