Page 138 - รายงานการประเมินสถานการณ์สิทธิมนุษยชนในประเทศไทย ประจำปี 2558

รายงานการประเมินสถานการณ์สิทธิมนุษยชนในประเทศไทย ปี ๒๕๕๘

๒ สถานการณ์ทั่วไป

นิยามการค้ามนุษย์ ตามพิธีสารเพื่อป้องกัน ปราบปราม และลงโทษ จากการค้ามนุษย์โดยมิชอบ หรือมีการให้ หรือรับเงิน หรือ
การค้ามนุษย์ โดยเฉพาะสตรีและเด็ก (Protocol to Prevent, ผลประโยชน์ การแสวงผลประโยชน์ เพื่อให้ได้มาซึ่งความ
Suppress and Punish Trafficking in Persons, ยินยอมของบุคคลผู้มีอ�านาจควบคุมบุคคลอื่น เพื่อความมุ่ง
Especially Women and Children) ได้ก�าหนดนิยาม ประสงค์ในการแสวงประโยชน์ การแสวงประโยชน์ อย่างน้อย
“การค้ามนุษย์” ไว้ในมาตรา ๓ ย่อหน้า (ก) ว่าหมายถึง การจัดหา ที่สุดให้รวมถึงการแสวงประโยชน์จากการค้าประเวณีของ
การขนส่ง การส่งต่อ การจัดให้อยู่อาศัย หรือการรับไว้ซึ่งบุคคล บุคคลอื่นหรือการแสวงประโยชน์ทางเพศในรูปแบบอื่น
ด้วยวิธีการขู่เข็ญ หรือด้วยการใช้ก�าลัง หรือด้วยการบีบบังคับ การบังคับใช้แรงงานหรือบริการ การเอาคนลงเป็นทาสหรือ
ในรูปแบบอื่นใด ด้วยการลักพาตัว ด้วยการฉ้อโกง ด้วยการหลอกลวง การกระท�าอื่นเสมือนการเอาคนลงเป็นทาส การท�าให้ตกอยู่
ด้วยการใช้อ�านาจโดยมิชอบ หรือด้วยการใช้สถานะความเสี่ยงภัย ใต้บังคับ หรือการตัดอวัยวะออกจากร่างกาย ๑๗๑

รูปแบบของการค้ามนุษย์ในปัจจุบันมีลักษณะของการเคลื่อนย้ายหรืออพยพเหยื่อหรือผู้เสียหายจากประเทศหนึ่งไปสู่อีกประเทศหนึ่ง
ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการเคลื่อนย้ายจากประเทศยากจนไปสู่ประเทศร�่ารวย กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ มีการเคลื่อนย้ายเหยื่อหรือผู้เสียหายออกจาก
ประเทศต้นทางหรือประเทศต้นก�าเนิด (ประเทศที่เป็นแหล่งในการส่งเหยื่อค้ามนุษย์) และอาจน�ามาพักไว้ที่ประเทศทางผ่าน (ประเทศที่
ถูกใช้เป็นเส้นทางผ่านการเดินทางของเหยื่อค้ามนุษย์) เพื่อน�าไปสู่ประเทศปลายทาง (ประเทศที่เหยื่อหรือผู้เสียหายจะถูกน�าไปใช้ประโยชน์ บทที่ ๔ สถานการณ์สิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม
หรือแสวงหาผลประโยชน์) ส�าหรับกรณีของประเทศไทยนั้น อยู่ทั้งในสถานะประเทศต้นทาง ทางผ่าน และปลายทางของการค้ามนุษย์

การแสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบจากการค้ามนุษย์ ส่วนใหญ่ผู้เสียหายมักถูกน�าตัวไปใช้หรือแสวงหาประโยชน์ใน ๔ ลักษณะคือ (๑) การค้า
๑๗๒
ประเวณีหรือขายบริการทางเพศ (๒) การบังคับใช้แรงงาน (๓) การบังคับเป็นขอทาน และ (๔) การเปลี่ยนถ่ายอวัยวะ ซึ่งข้อมูลจาก
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) และส�านักงานอัยการสูงสุด (อส.) แสดงจ�านวนคดีการแสวงหาประโยชน์
จากบุคคลอื่น ระหว่าง พ.ศ. ๒๕๕๓ – ๒๕๕๖ โดยจ�าแนกรูปแบบการแสวงหาประโยชน์จากบุคคลอื่นเป็น ๓ ประเภท คือ การแสวงหา
ประโยชน์ทางเพศ (ค้าประเวณี ขายบริการทางเพศ) การบังคับใช้แรงงาน และการน�าคนอื่นมาขอทาน ดังนี้ ๑๗๓

แสวงหาประโยชน์ทางเพศ บังคับใช้แรงงาน การน�าคนอื่นมาขอทาน
พ.ศ.
พม. อส. พม. อส. พม. อส.

๒๕๕๓ ๔๒ ๗๓ ๑๔ ๐ ๑ ๐
๒๕๕๔ ๔๕ ๗๘ ๑๐ ๕ ๔ ๑
๒๕๕๕ ๔๖ ๗๔ ๙ ๙ ๑ ๐
๒๕๕๖ ๒๙๘ ๒๙๙ ๓๗ ๙ ๕๑ ๑

สถานการณ์ปัญหาการค้ามนุษย์ของประเทศไทยที่ส�าคัญและอยู่ในความสนใจของสังคมโลก คือ การค้ามนุษย์โดยการแสวงหาประโยชน์
จากการบังคับใช้แรงงาน โดยเฉพาะในภาคอุตสาหกรรมการท�าประมง โดยสืบเนื่องจากรายงาน TIP Report (Trafficking in Persons
Report) ซึ่งเป็นรายงานประจ�าปีที่กระทรวงการต่างประเทศของสหรัฐอเมริกาต้องจัดท�าตามกฎหมายคุ้มครองเหยื่อการค้ามนุษย์
(Trafficking Victims Protection Act - TVPA) ค.ศ. 2000 เพื่อเสนอต่อรัฐสภา โดยเป็นการประเมินสถานการณ์และการด�าเนินการ
ต่อต้านการค้ามนุษย์ของรัฐบาลประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก ๑๘๖ ประเทศ และน�ามาจัดอันดับตามเกณฑ์ในกฎหมาย TVPA เป็น ๔ ระดับ
โดยตั้งแต่ปี ๒๕๕๔ - ๒๕๕๖ ประเทศไทยอยู่ในระดับ Tier 2 Watch List (ประเทศในกลุ่มที่ต้องจับตามอง) ต่อมาในปี ๒๕๕๗
ประเทศไทยถูกกล่าวอ้างว่า มีการใช้แรงงานทาสและแรงงานที่ผิดกฎหมายในอุตสาหกรรมการท�าประมง ส่งผลให้ถูกลดอันดับจากระดับ ๒

๑๗๑ ศูนย์ปฏิบัติการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์แห่งชาติ, “พิธีสารเพื่อป้องกัน ปราบปราม และลงโทษการค้ามนุษย์โดยเฉพาะสตรีและเด็กเพิ่มเติมอนุสัญญาสหประชาชาติเพื่อต่อต้าน
อาชญากรรมข้ามชาติที่จัดตั้งในลักษณะองค์กร”, http://www.nocht.m-society.go.th /human-traffic/law/download/la01.pdf (สืบค้นเมื่อ ๑๘ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๙)
๑๗๒ กิตสุรณ สังขสุวรรณ์ ๒๕๕๘), “เรื่องเดิม”, หน้า ๘๓ – ๘๔
๑๗๓ ส�านักงานอัยการสูงสุด, “ประเภทคดีของส�านักงานอัยการสูงสุด”, www.caht.ago.go.th/images/documents/sort.pdf (สืบค้นเมื่อวันที่ ๔ มีนาคม ๒๕๕๙)
108