Page 8 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546
P. 8
ที่จัดเตรียมไว้ ต่อจากนั้น เจ้าหน้าที่ของรัฐก็จะด�าเนินการตรวจสอบรายชื่อเหล่านั้น บุคคลที่ชื่อของตนถูกชาวบ้านเสนอ
มากที่สุดจะถูกก�าหนดชื่อของตนไว้ในบัญชีรายชื่อบุคคลที่เกี่ยวข้องกับยาเสพติด ด้วยเหตุนี้ การจัดท�าบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้อง
กับยาเสพติดจึงกระท�าไปตาม “ดุลพินิจโดยแท้” ของเจ้าหน้าที่ของรัฐในแต่ละพื้นที่ ซึ่งมิได้เป็นไปในแนวทางเดียวกัน และมิได้
ตั้งอยู่บนพื้นฐานของพยานหลักฐานที่ชัดเจนแน่นอน (หลัก “Evidence Based”) ซึ่งแสดงถึงการมีส่วนเกี่ยวข้องกับยาเสพติด
อย่างแท้จริงของบุคคลที่มีชื่อในบัญชีดังกล่าวแต่อย่างใด
นอกจากนี้ การโต้แย้ง หรือคัดค้านและขอให้เพิกถอนชื่อของบุคคลซึ่งมีชื่อปรากฏอยู่ในบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับ
ยาเสพติดโดยไม่ถูกต้องนั้น ในระยะแรกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องไม่มีการก�าหนดหลักเกณฑ์ในการพิจารณาด�าเนินการในเรื่องนี้ไว้
แต่อย่างใด ดังนั้น ในบางพื้นที่ เจ้าหน้าที่ของรัฐได้ขอให้บุคคลที่โต้แย้งไปรายงานตัวตามหนังสือเรียกตัวก่อน แล้วเจ้าหน้าที่
ของรัฐจึงจะด�าเนินการเพิกถอนชื่อออกจากบัญชีในต่อไป จนกระทั่งเมื่อมีการด�าเนินนโยบายดังกล่าวไประยะหนึ่งแล้ว และมีการ
โต้แย้งหรือคัดค้านมากขึ้น กระทรวงมหาดไทยจึงได้ออกหนังสือสั่งการเพื่อก�าหนดหลักเกณฑ์ในการพิจารณาให้ผู้มีชื่อในบัญชี
ผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดที่เห็นว่าตนเองเป็นผู้บริสุทธิ์และไม่ได้เกี่ยวข้องกับการค้ายาเสพติดสามารถยื่นค�าร้องต่อทางอ�าเภอเพื่อ
ด�าเนินการตรวจสอบและพิจารณาถอนชื่อได้
อนึ่ง เป็นที่น่าสังเกตว่าบุคคลซึ่งมีชื่อปรากฏอยู่ในบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดนั้น ส่วนใหญ่ประกอบด้วยบุคคล
ที่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ (โดยเฉพาะชาวเขาหรือคนชายขอบ) บุคคลที่เคยมีประวัติเกี่ยวข้องกับยาเสพติด บุคคลที่มีฐานะไม่ค่อยดี
แต่กลับมีเงินทุนในการประกอบกิจการ บุคคลที่เคยร้องเรียนหรือมีความขัดแย้งกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ และบุคคลที่เป็นฐานเสียงหรือ
หัวคะแนนพรรคการเมืองฝ่ายตรงกันข้ามกับรัฐบาลในขณะนั้น
เมื่อได้บัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดหรือ “บัญชีด�า” แล้ว เจ้าหน้าที่ของรัฐในแต่ละพื้นที่ก็จะใช้บัญชี
ดังกล่าวเป็นเครื่องมือในการปฏิบัติการให้เป็นไปตามนโยบายในการท�าสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติดของรัฐบาล โดยการ
ออกหนังสือเรียกให้บุคคลที่มีชื่อในบัญชีมารายงานตัว ข้อเท็จจริงปรากฏในเรื่องร้องเรียนจ�านวนมากว่าบุคคลที่มีชื่อในบัญชี
ถูกสังหารหรือฆาตกรรมอย่างโหดเหี้ยมภายหลังจากการไปรายงานตัวดังกล่าว และเจ้าหน้าที่ต�ารวจมักจะตรวจพบยาเสพติด
ในตัวผู้เสียชีวิตหรือในยานพาหนะที่ผู้เสียชีวิตใช้เพื่อไปรายงานตัวต่อเจ้าหน้าที่ของรัฐ หากแต่การตรวจพบยาเสพติดเช่นนั้น
มักจะเกิดขึ้นโดยไม่มีญาติหรือคนในครอบครัวของผู้เสียชีวิต หรือบุคคลที่เป็นกลาง ร่วมตรวจค้นด้วยแต่อย่างใด ทั้งนี้ บุคคลที่
ถูกสังหารหรือฆาตกรรมจ�านวนมากมิได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับยาเสพติดแต่อย่างใด หากแต่มีชื่อของตนปรากฏอยู่ในบัญชีด�า
ต่อจากนั้น เจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้องจะรีบรายงานตัวเลขของบุคคลที่มีชื่อปรากฏในบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับ
ยาเสพติดที่ลดลง เนื่องจากถูกสังหารหรือถูกฆาตกรรม อันแสดงถึงการปฏิบัติการให้บรรลุเป้าหมายตามเกณฑ์ชี้วัดที่ก�าหนด
ศตส. มท. ก�าหนดให้รายงานตัวเลขการลดลงของบุคคลตามบัญชีเป็นรายวัน
ชั้นที่สาม ชั้นผลการปฏิบัติตามนโยบายของรัฐบาลในการท�าสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด
ในส่วนที่เกี่ยวกับผู้เสียหายและครอบครัวของผู้เสียหาย การปฏิบัติการตามนโยบายในการท�าสงครามต่อสู้เพื่อ
เอาชนะยาเสพติดของรัฐบาล เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖ น�ามาซึ่งการสูญเสียต่อประชากรพลเรือนอย่างกว้างขวางเป็นจ�านวนมาก และ
ครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศ ทั้งในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง และภาคใต้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การสูญเสียชีวิต
และทรัพย์สินของประชากรพลเรือนผู้บริสุทธิ์ นอกจากนี้ ยังมีประชากรพลเรือนจ�านวนหนึ่งสูญหายไปโดยไม่ทราบชะตากรรม
อีกด้วย ทั้งนี้ ข้อเท็จจริงปรากฏว่าผู้เสียชีวิตส่วนใหญ่เป็นผู้มีรายชื่ออยู่ในบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติด และมักจะเสียชีวิต
ภายหลังจากที่ไปรายงานตัวต่อเจ้าหน้าที่ของรัฐตามหนังสือเรียกตัว
ง
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖
