Page 4 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546
P. 4
ค�าน�า
คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) ได้รับเรื่องร้องเรียนกรณีที่ผู้ร้องกล่าวอ้างว่า ได้รับความเสียหาย
จากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖ รวมทั้งสิ้น ๘๔ ราย (ตั้งแต่
ปี พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗) โดยขอให้ กสม.ฟ้องคดีต่อศาลยุติธรรมแทนผู้เสียหาย ทั้งทางแพ่งและอาญาต่อผู้ออกนโยบาย
และก�ากับดูแลนโยบายดังกล่าว ตามอ�านาจหน้าที่ที่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๕๗
วรรคหนึ่ง (๔) ได้ให้อ�านาจไว้ ดังนั้น เพื่อให้การจัดท�ารายงานผลการพิจารณาค�าร้องเพื่อเสนอแนะนโยบายหรือข้อเสนอ
ในการปรับปรุงกฎหมายของ กสม. มีความสมบูรณ์ในเชิงเนื้อหาทางวิชาการในมิติต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ส�านักงานคณะ
กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (ส�านักงาน กสม.) จึงร่วมกับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (คณะนิติศาสตร์) ด�าเนินการ
ศึกษาวิจัยเกี่ยวกับปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อ
เอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖
การศึกษาวิจัยฉบับนี้เป็นการศึกษาวิจัยทางกฎหมายโดยแท้ (Juridical Research) และไม่มีความมุ่งหมาย
เพื่อประโยชน์ในทางการเมืองแต่อย่างใด ด�าเนินการศึกษาวิจัยโดยใช้วิธีการค้นคว้าวิจัยเอกสาร (Documentary
Research) ศึกษากรณีตัวอย่างจากต่างประเทศ (กรณีศึกษาประเทศเม็กซิโก) ซึ่งมีลักษณะของปัญหาที่เกิดขึ้นจาก
นโยบายการปราบปรามยาเสพติดเช่นเดียวกับประเทศไทย ตลอดจนศึกษาเรื่องร้องเรียนที่ร้องเรียนต่อ กสม. นอกจากนี้
คณะผู้วิจัยยังได้ลงพื้นที่ในภูมิภาคต่างๆ ของประเทศไทยเพื่อประชุมกลุ่มย่อย (focus group) รับฟังข้อเท็จจริง
รวบรวมหลักฐานต่างๆ จากครอบครัวของผู้เสียหายและบุคคลฝ่ายต่างๆ ทั้งภาคเหนือ กลาง ตะวันออกเฉียงเหนือ และ
ภาคใต้ รวมทั้งมีการรับฟังความคิดเห็นจากนักวิชาการ ผู้ทรงคุณวุฒิ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อปรับปรุงรายงานการ
ศึกษาให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น จนน�ามาสู่ข้อเสนอแนะของคณะผู้วิจัยต่อเรื่องดังกล่าว ทั้งข้อเสนอแนะเพื่อการคืนความ
เป็นธรรมให้แก่ผู้เสียหายและครอบครัวของผู้เสียหาย และข้อเสนอแนะเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน และป้องกันมิให้
องค์กรของรัฐก�าหนดนโยบายที่เป็นการเปิดโอกาสให้มีการกระท�าอันเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนขึ้นอีกในอนาคต ซึ่ง
กสม.ได้น�าข้อมูลจากรายงานฉบับนี้สนับสนุนการจัดท�ารายงานผลการพิจารณาค�าร้องเพื่อเสนอแนะนโยบายหรือ
ข้อเสนอในการปรับปรุงกฎหมาย โดยได้เสนอไปยังสภานิติบัญญัติแห่งชาติ และคณะรัฐมนตรี เมื่อเดือนพฤศจิกายน
๒๕๕๘ และมกราคม ๒๕๕๙ ตามล�าดับ
แม้การศึกษาวิจัยจะมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อสนับสนุนการจัดท�ารายงานผลการพิจารณาค�าร้องเพื่อเสนอแนะ
นโยบายหรือข้อเสนอในการปรับปรุงกฎหมายของ กสม. ตามที่กล่าวไว้ข้างต้น แต่เนื่องจากเนื้อหาของรายงานนี้
ได้กล่าวถึงสภาพสถานการณ์ปัญหา ผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชน ตลอดจนหลักการสิทธิมนุษยชนและหลักกฎหมาย
ระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนอย่างละเอียด ส�านักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
จึงเห็นควรจัดพิมพ์เผยแพร่รายงานฉบับนี้ในวงกว้าง และหวังว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อหน่วยงาน/บุคคลที่
เกี่ยวข้อง รวมทั้งผู้ที่สนใจศึกษากรณีดังกล่าว และโดยอีกนัยหนึ่งเพื่อเป็นการกระตุ้นเตือนให้รัฐมีความรอบคอบและ
ระมัดระวังในการก�าหนดนโยบายใดๆ ที่จะมีผลกระทบต่อประชาชน รวมถึงการน�านโยบายไปสู่การปฏิบัติ ให้ต้องค�านึง
ถึงสิทธิมนุษยชนของประชาชนเป็นส�าคัญ
ส�านักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
กันยายน ๒๕๕๙
ฃ
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖
