Page 66 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546

(๑.๒.๑) เงื่อนไขเกี่ยวกับผู้ถูกกระท�า

จากกรณีการสูญหายของบุคคลต่างๆ ในประเทศเม็กซิโก ในช่วงระยะเวลาเกือบ ๖ ปีของการ
ด�าเนินการตามนโยบายของรัฐบาลในการท�าสงครามกับยาเสพติด จะเห็นได้ว่าบุคคลที่เป็นเป้าหมายของการปฏิบัติการตามนโยบาย
ดังกล่าวโดยเจ้าหน้าที่ของรัฐ โดยเฉพาะการควบคุมตัวไว้โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย อันน�ามาซึ่งการสูญหายไปของบุคคลนั้นในที่สุด

ได้แก่ ปัจเจกชน (individuals) หรือประชาชนชาวเม็กซิโก ซึ่งเป็น “พลเรือน” ทั่วไป (civilians) นอกจากนี้ บุคคลที่เป็นเป้าหมาย
ของการปฏิบัติการของเจ้าหน้าที่ของรัฐยังเป็น “ผู้บริสุทธิ์” ซึ่งไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการผลิต การค้า หรือการเสพยาเสพติดแต่อย่างใด
โดยนัยดังกล่าว บุคคลที่ถูกควบคุมตัวไปและสูญหายไปในที่สุดย่อมถูกละเมิดสิทธิในชีวิต ร่างกาย และเสรีภาพของตน อีกทั้งในหลายๆ

กรณีของการปฏิบัติการของเจ้าหน้าที่ของรัฐยังสะท้อนให้เห็นถึงการท�าลายหรือยึดทรัพย์สินของบุคคลนั้นไปโดยมิชอบอันเป็นการ
ละเมิดต่อสิทธิในทรัพย์สินของบุคคลนั้นอีกชั้นหนึ่งด้วย
นอกจากตัวบุคคลที่ถูกควบคุมตัวโดยมิชอบและสูญหายไปจะเป็นผู้ถูกกระท�าหรือเป้าหมาย

โดยตรงแล้ว บุคคลอื่นๆ ในครอบครัวของบุคคลนั้นก็ได้รับผลกระทบจากความรุนแรงในรูปแบบต่างๆ ของการด�าเนินนโยบายอันท�าให้
บุคคลอันเป็นที่รักในครอบครัวของเขาสูญหายไปด้วยเช่นกัน ทั้งนี้ ผลกระทบหรือความสูญเสียของบุคคลในครอบครัวของผู้สูญหาย
76
ไปนั้นมีความร้ายแรงและประกอบด้วยมิติต่างๆ ที่ละเอียดอ่อนเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็น “มิติด้านความรู้สึกหรือจิตใจ” เช่น
ความเศร้าโศกเสียใจของบุคคลในครอบครัวที่ต้องสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รักของตน (serious emotional effects or depression)
ความหวาดกลัวหรือความหวาดระแวงอย่างต่อเนื่องเกี่ยวกับความไม่ปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของบุคคลที่เหลือในครอบครัว

(constant fear) “มิติด้านสถาบันครอบครัว” เช่น ผลกระทบต่อความสัมพันธ์หรือความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในระหว่างสมาชิก
ที่เหลืออยู่ในครอบครัว ภายหลังการสูญหายไปของบุคคลผู้เป็นเป้าหมาย และ “มิติทางเศรษฐกิจ” อันได้แก่ ปัญหาการเลี้ยงชีพ

หรือปัญหาปากท้องของบุคคลต่างๆ ในครอบครัว เนื่องจากในหลายๆ กรณี ผู้สูญหายไปเป็นบุคคลเพียงผู้เดียวที่ประกอบอาชีพ
หาเลี้ยงครอบครัวซึ่งมีบุตรเป็นจ�านวนมาก ตลอดจนผลกระทบต่อสิทธิประโยชน์อย่างอื่นอันเกี่ยวด้วยสวัสดิการสังคม หรือการเข้าถึง
ระบบบริการต่างๆ ของหน่วยงานสาธารณะ (the system of social services) เนื่องจากการได้รับสิทธิประโยชน์ต่างๆ เหล่านี้

ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขการประกอบอาชีพของสมาชิกในครอบครัว ดังนั้น การสูญหายไปของบุคคลหนึ่งอาจน�ามาซึ่งการถูกระงับสิทธิการ
เข้าถึงสวัสดิการสังคม (suspension of access to social benefits) เช่น บริการดูแลรักษาสุขภาวะ (healthcare) หรือการดูแลเด็ก
(childcare)

(๑.๒.๒) เงื่อนไขเกี่ยวกับจ�านวนผู้สูญหาย
ประชาชนชาวเม็กซิโกได้สูญหายไปเป็นจ�านวนมาก ตลอดระยะเวลาของการด�าเนินนโยบาย

กวาดล้างยาเสพติดของรัฐบาล การปฏิบัติการของเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือผู้ก่ออาชญากรรม แล้วแต่กรณี เป็นการกระท�าให้ปัจเจกชน
สูญหายไปเป็นการทั่วไปอย่างแพร่หลายและในวงกว้าง ส่งผลให้ผู้สูญหายไปจากการปฏิบัติการดังกล่าวมีจ�านวนสูงมากเป็นหลายหมื่นคน
เลยทีเดียว กรณีจึงมิใช่กรณีที่เจ้าหน้าที่ของรัฐกระท�าการอันเป็นเหตุให้บุคคลสูญหายไปเพียงหนึ่งหรือสองรายเป็นการเฉพาะกรณี

แต่อย่างใด
นอกจากนี้ การด�าเนินการของเจ้าหน้าที่ของรัฐยังเป็นการด�าเนินการซ�้าๆ กันในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง
ของประเทศ และเป็นไปอย่างต่อเนื่องภายในช่วงระยะเวลาที่ใกล้เคียงกัน เช่น กรณีการถูกลักพาตัวหรือกักตัวโดยมิชอบของประชาชน

จ�านวนไม่ต�่ากว่า ๒๐ คดี ในระหว่างเดือนมิถุนายนและกรกฎาคม ค.ศ. ๒๐๑๑ บริเวณเขตชายแดนของมลรัฐ Coahuila มลรัฐ
77
Neuvo Leon และมลรัฐ Tamaulipas สภาพการณ์เช่นนี้ย่อมแสดงให้เห็นถึงผลกระทบในวงกว้างและอย่างต่อเนื่องของการปฏิบัติ
การหรือการด�าเนินการของเจ้าหน้าที่ของรัฐอันเป็นเหตุให้บุคคลจ�านวนมากสูญหายไป

76
เพิ่งอ้ำง, หน้า ๗ และ ๖๘.
77
โปรดดู Human Rights Watch, Mexico’s disappeared, The Enduring Cost of a Crisis Ignored, อ้ำงแล้ว, หน้า ๔ และ ๒๔.

45
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖