Page 199 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546

(๑) ผลต่อผู้เสียหาย และครอบครัวหรือญาติของผู้เสียหาย

(๑.๑) การสูญเสียที่เกิดขึ้นกับประชากรพลเรือนในสามลักษณะใหญ่ๆ ได้แก่ การสูญเสียชีวิต การสูญหาย
อย่างไร้ร่องรอย และการสูญเสียทรัพย์สินของประชากรพลเรือนเป็นจ�านวนมาก ครอบคลุมพื้นที่ต่างๆ ทั่วภูมิภาคของประเทศไทย

(๑.๒) การสูญเสียที่เกิดขึ้นกับประชากรพลเรือนดังกล่าวแทบทุกกรณีมักจะเกิดขึ้นภายหลังจากที่ผู้เสียหาย
(ซึ่งชื่อของตนปรากฏอยู่ในบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติด) ไปรายงานตัวต่อองค์กรของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐตามที่ก�าหนดไว้
ในหนังสือเรียกให้รายงานตัว

กรณีจึงพิจารณาได้ว่า องค์กรของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐจัดท�าบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดขึ้นมา
(โดยไม่มีหลักเกณฑ์) เพื่อใช้เป็นเครื่องมือที่จะท�าให้บุคคลที่มีชื่อในบัญชีนั้นกลายเป็น “เหยื่อ” และใช้บัญชีเดียวกันเป็นเครื่องมือ

เพื่อ “เรียก” “ชักจูง” หรือ “บังคับ” ให้บุคคลที่มีชื่ออยู่ในบัญชีนั้น “ปรากฏตัว” ต่อสาธารณะ และท�าให้บุคคลนั้นเข้าสู่ “กับดัก”
ที่มีการ “ก�าหนดหรือวางไว้ล่วงหน้า” แล้วตามแผนการด�าเนินการ หรือ “แผนการจัดการ” กับบุคคลที่มีรายชื่อในบัญชีนั้น ผลที่
ตามมาจึงปรากฏให้เห็นในเรื่องร้องเรียนแทบทุกเรื่อง คือ บุคคลที่มีรายชื่อในบัญชีนั้นจะถูกลอบสังหารหรือฆาตกรรมภายหลังจาก

ไปรายงานตัวต่อองค์กรของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ ทั้งๆ ที่บุคคลเหล่านั้นมีเจตนาที่จะปฏิบัติตามกฎเกณฑ์หรือกฎระเบียบของฝ่าย
ปกครอง เพื่อแสดงความบริสุทธิ์ใจของตนว่าตนมิได้ผลิต ค้า หรือเกี่ยวข้องกับยาเสพติดแต่ประการใด

(๑.๓) การสูญเสียที่เกิดขึ้นกับประชากรพลเรือนดังกล่าวมิได้เกิดขึ้นกับผู้เสียหายหรือผู้มีชื่อในบัญชีรายชื่อ
ผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดโดยตรงแต่เพียงอย่างเดียวเท่านั้น หากแต่การสูญเสียที่เกิดขึ้นกับผู้เสียหายยังส่งผลกระทบ “เป็นลูกโซ่”
(Domino Effect) ต่อครอบครัวของผู้เสียหาย หรือญาติของผู้เสียหาย อีกด้วย ทั้ง “มิติทางเศรษฐกิจ” โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การสูญเสีย

ผู้น�าครอบครัว การขาดรายได้เพื่อการเลี้ยงชีพ การขาดไร้ผู้อุปการะบุตร การไม่มีทุนส�าหรับการศึกษาของบุตร ปัญหาครอบครัว
แตกแยก และ “มิติทางจิตใจ” หรือ “ทางศีลธรรม” อันได้แก่ ความเจ็บปวด ความปวดร้าว หรือความทุกข์ระทมใจของครอบครัว
ผู้เสียหายหรือญาติของผู้เสียหาย จากการจากไปของผู้เสียหายในสภาพการณ์อันน่าหดหู่ใจและน่าเวทนาเช่นนี้ การถูกสังคมรอบข้าง

ต�าหนิหรือดูหมิ่นดูแคลนว่าเกี่ยวข้องกับยาเสพติด ความรู้สึกถึงความไม่เป็นธรรมของการปฏิบัติการของเจ้าหน้าที่ของรัฐ ทั้งนี้
ผลกระทบทั้งมิติทางเศรษฐกิจและมิติทางจิตใจ ครอบครัวของผู้เสียหายหรือญาติของผู้เสียหายต้องถูกยัดเยียดให้แบกรับมาตลอด
ระยะเวลาสิบเอ็ดปีที่ผ่านมา โดยปราศจากการท�าความจริงให้ปรากฏ การเยียวยาความเสียหายอย่างเหมาะสมและเป็นธรรม และ

การน�าตัวผู้กระท�าความผิดมาลงโทษ

(๒) ผลต่อเจ้าหน้าที่ของรัฐและรัฐบาล

(๒.๑) เจ้าหน้าที่ของรัฐระดับสูง โดยเฉพาะในศูนย์ปฏิบัติการต่อสู้กับยาเสพติดของกระทรวงมหาดไทย
(ศตส.มท.) และ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ได้รับรายงานข้อมูลการเสียชีวิตของประชากรพลเรือนและการสูญเสียทั้งหลาย

ที่เกิดขึ้นอย่างกว้างขวาง ตลอดช่วงเวลาสามเดือนของการปฏิบัติการให้เป็นไปตามนโยบายในการปราบปรามยาเสพติดมาโดยตลอด
หากแต่มิได้ตระหนักถึงความผิดพลาดและผลกระทบอย่างรุนแรงที่เกิดขึ้นแต่อย่างใด
(๒.๒) เจ้าหน้าที่ต�ารวจ (พนักงานสอบสวน) มักจะไม่ใส่ใจในการสืบสวนสอบสวนคดีตามเรื่องร้องทุกข์ที่

ครอบครัวหรือญาติของผู้เสียหายเข้าแจ้งความด�าเนินคดี หรือในการเก็บรวบรวมพยานหลักฐานเพื่อติดตามหาตัวผู้กระท�าความผิด
ที่แท้จริงมาลงโทษโดยนัยดังกล่าว มิเพียงแต่บุคคลในครอบครัวของผู้เสียชีวิตในเรื่องร้องเรียนจ�านวนไม่น้อยจะไม่เคยได้รับหนังสือ

เรียกให้ไปให้การจากพนักงานสอบสวนที่เกี่ยวข้องแต่อย่างใดแล้ว แม้กระทั่งการฆาตกรรมนั้นจะเกิดขึ้นอย่างอุกอาจกลางใจเมือง
หรือกลางสี่แยก ซึ่งแน่นอนว่าจะต้องถูกบันทึกไว้โดยกล้องวงจรปิด (CCTV) ที่ติดตั้งไว้ในบริเวณพื้นที่เหล่านั้นก็ตาม แต่ก็ไม่ปรากฏ
ข้อเท็จจริงเหล่านี้ในส�านวนคดีแต่อย่างใด ผลที่ตามมาก็คือ ในเรื่องร้องเรียนแทบทุกเรื่อง เจ้าหน้าที่ต�ารวจ (พนักงานสอบสวน) สรุป

ส�านวนคดีว่าให้งดการสืบสวนสอบสวน และส่งสรุปส�านวนคดีดังกล่าวแก่พนักงานอัยการ และพนักงานอัยการก็จะมีค�าสั่งให้งดการ
สอบสวนคดีดังกล่าวในที่สุดโดยทันที ตามความเห็นของพนักงานสอบสวน

178
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖