Page 197 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546
P. 197
(๑) เจ้าหน้าที่ของรัฐระดับสูงขององค์กรของรัฐที่เกี่ยวข้องรับไปด�าเนินการตามที่เห็นสมควร เพื่อให้การปฏิบัติการ
บรรลุเป้าหมายตามนโยบายดังกล่าวและตามที่ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร ได้ก�าหนดไว้
การปฏิบัติการในชั้นนี้ ได้แก่
(๑.๑) การจัดตั้งศูนย์ปฏิบัติการต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด (ศตส.) ทั้งในส่วนกลาง คือ ศูนย์ปฏิบัติการต่อสู้
เพื่อเอาชนะยาเสพติดในกระทรวงมหาดไทย (ศตส. มท.) และในระดับจังหวัด (ศตส.จ.) ระดับอ�าเภอ (ศตส.อ.) และระดับกิ่งอ�าเภอ
(ศตส.กิ่ง อ.) เพื่อให้เป็นองค์กรหลักในทุกระดับชั้นในการปฏิบัติการตามนโยบายในการท�าสงครามขั้นแตกหักกับยาเสพติดของรัฐบาล
ตามกรอบเวลาปฏิบัติการสามเดือนที่ก�าหนดไว้ โดยมี ศตส. มท. เป็นองค์กรอ�านวยการและประสานการปฏิบัติการระหว่าง ศตส. ใน
ทุกระดับ
(๑.๒) การมอบหมายภารกิจและหน้าที่โดย ศตส. มท. ให้แก่ ศตส. ในระดับต่างๆ รับไปด�าเนินการ กระท�า
โดยการออกค�าสั่งเป็นหนังสือ (ด่วนที่สุด) เป็นระยะๆ อย่างต่อเนื่อง และการออกค�าสั่งการในเรื่องต่างๆ และแก้ไขเปลี่ยนแปลงค�าสั่ง
การเป็นหนังสือด่วนที่สุดเป็นระยะๆ แม้จะอยู่ในช่วงระยะเวลาการปฏิบัติการตามนโยบายดังกล่าวของรัฐบาลแล้วก็ตาม
(๒) เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้มีหน้าที่ปฏิบัติการรับมอบภารกิจและหน้าที่จาก ศตส. มท. และน�าไปแปลงสู่การปฏิบัติ
ตามความเข้าใจและดุลพินิจของตน โดย ศตส. มท. มิได้ก�าหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขของการด�าเนินการต่างๆ ให้ชัดเจน
และรัดกุม ทั้งๆ ที่การด�าเนินการตามนโยบายดังกล่าวย่อมจะส่งผลกระทบต่อสิทธิเสรีภาพด้านต่างๆ ของประชาชนโดยทั่วไป
การปฏิบัติการในชั้นนี้ ได้แก่
(๒.๑) การจัดท�าบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติด (บัญชีด�า) ซึ่งเป็นเงื่อนไขพื้นฐานประการส�าคัญที่สุด
ที่องค์กรของรัฐและเจ้าหน้าที่ของรัฐใช้เป็น “เครื่องมือ” ในการปฏิบัติการของเจ้าหน้าที่ของรัฐ เพื่อให้เป็นตามเกณฑ์ชี้วัดผลส�าเร็จ
ตามนโยบายดังกล่าวที่มุ่งเน้นการลดจ�านวนผู้ค้าหรือผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติด โดยการตัดตัวเลขจ�านวนบุคคลออกจากบัญชีด�าเป็น
อัตราร้อยละในแต่ละช่วงเวลา เพื่อให้สามารถสรุปผลการด�าเนินงานได้ภายใน ๙๐ วัน ทั้งนี้ บุคคลผู้มีรายชื่อปรากฏอยู่ในบัญชีด�า
ย่อมถูก “สันนิษฐานโดยเคร่งครัด” ว่าเป็นผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดในลักษณะใดลักษณะหนึ่ง และเป็น “วัตถุ” หรือ “เป้าหมาย” แห่ง
การปฏิบัติการตามนโยบายดังกล่าวของรัฐบาล โดยเฉพาะอย่างยิ่ง บุคคลที่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ (ชาวเขาและคนชายขอบ) บุคคลที่เคยมี
ประวัติเกี่ยวข้องกับยาเสพติด และบุคคลที่เคยมีความขัดแย้งกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ
เพื่อวัตถุประสงค์ดังกล่าว เจ้าหน้าที่ของรัฐในองค์กรต่างๆ ที่ได้รับมอบภารกิจและหน้าที่ต่างต้องไปด�าเนินการ
“อย่างเร่งรีบ” และ “ภายใต้สภาวะกดดันอย่างหนัก” ในการจัดท�าบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดตาม “วิธีการใดๆ” ที่ตนเห็น
ว่าเหมาะสม ซึ่งแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ได้บัญชีผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดมาให้เร็วที่สุด เพื่อใช้เป็น “ฐาน” ใน
การปฏิบัติการลดจ�านวนผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดตามกรอบระยะเวลาสามเดือนแห่งการปฏิบัติการให้เป็นไปตามนโยบายของรัฐบาล
มากที่สุด การจัดท�าบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดจึงเป็นไปโดย “ไม่มีหลักเกณฑ์” และ “ไม่มีวิธีการตรวจสอบ” ที่ชัดเจนและ
รอบคอบรัดกุม อันแสดงได้ว่าบุคคลที่มีชื่ออยู่ในบัญชีดังกล่าวเป็นผู้ผลิต ผู้ค้า หรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับยาเสพติดโดยแท้จริงแต่อย่างใด
ตลอดจน “ไม่มีหลักเกณฑ์” การเปิดโอกาสให้ผู้ที่เกี่ยวข้องสามารถใช้สิทธิโต้แย้งข้อมูลก่อนที่จะจัดท�าเป็นบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับ
ยาเสพติดต่อไป และ “ไม่มีหลักเกณฑ์” การเก็บรักษาข้อมูลเกี่ยวกับผู้ที่ (ถูกสันนิษฐานว่า) เกี่ยวข้องกับยาเสพติดไว้เป็นความลับแต่
อย่างใด
โดยนัยดังกล่าว นอกจากการจัดท�าบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดจะมิได้ตั้งอยู่บนพื้นฐานของพยาน
หลักฐาน (Evidence based) ที่ชัดเจนแน่นอนแล้ว การจัดท�าบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดยังถูกน�ามาใช้เป็นเครื่องมือใน
การด�าเนินการที่เป็นไปเพื่อตอบสนองวัตถุประสงค์หรือประโยชน์ส่วนตัวของบุคคลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการในการจัดท�า
บัญชี หรือการแสวงหาประโยชน์อันมิชอบจากข้อมูลในบัญชี อันเป็นการผิดวัตถุประสงค์ของการจัดท�าบัญชีดังกล่าวและการใช้
ประโยชน์ในข้อมูลที่ระบุไว้ในบัญชีดังกล่าวอีกด้วย
176
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖
