Page 69 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการวิจัยการป้องกันและแก้ไขปัญหาการค้ามนุษย์ของประเทศไทย และความร่วมมือกับประเทศเพื่อนบ้านในอาเซียน
P. 69
นี้พร้อมจะลงทุนนําเข้าแรงงานตาม MOU ในขณะที่ผู้ประกอบการรายย่อยทั้งหลาย ที่ประกอบการใน
ลักษณะธุรกิจครัวเรือนหรือไม่เป็นทางการ มียอดการผลิตสินค้าไม่แน่นอน หรือตามฤดูกาล เช่นในกิจการ
เกษตร ประมง ต่อเนื่องประมงทะเล ก่อสร้าง หรืองานรับใช้ในที่ต่างๆ พวกเขาไม่พร้อมจะจ้างงานตาม
MOU กลุ่มหลังนี้รวมๆกันแล้วน่าจะมีขนาดใหญ่กว่ากลุ่มแรก
ผู้ประกอบการกลุ่มหลังที่ประสงค์จะจ้างแรงงานข้ามชาติ แต่ไม่ต้องการจ้างงานตาม MOU มี
ทางออกคือ การใช้บริการของนายหน้าจัดหาแรงงานผิดกฎหมาย เสียค่าใช้จ่ายประมาณ ๓,๐๐๐ –
๕,๐๐๐ บาท/คน และเมื่อแรงงานมาทํางานก็ให้หลบซ่อนตัว และจ่ายส่วยแก่เจ้าหน้าที่ ๓๐๐ – ๕๐๐
บาท/คน/เดือน โดยเงินส่วนหนึ่งหักมาจากค่าแรงของแรงงาน
ในปี ๒๕๔๙ ผู้ประกอบการกลุ่มนี้ได้รับประโยชน์ เมื่อรัฐบาลเริ่มการพิสูจน์สัญชาติอย่างจริงจัง
โดยแรงงานที่ขึ้นบัญชีผ่อนผันที่ทํางานกับพวกเขาจะได้รับการพิสูจน์สัญชาติ กลายเป็นแรงงานถูก
กฎหมายในสถานะเดียวกับแรงงานนําเข้าตาม MOU ซึ่งหมายความว่าพวกเขาลงทุนน้อย แต่ได้แรงงาน
สถานภาพเดียวกับ MOU มาเป็นลูกจ้างของตน และเมื่อการพิสูจน์สัญชาติล่าช้า รัฐบาลก็จะยืดเวลาการ
พิสูจน์สัญชาติ ให้กับกลุ่มที่ขึ้นทะเบียนไว้แล้วแต่ยังไม่ได้พิสูจน์สัญชาติไปเรื่อยๆ ดังที่เป็นมาหลายปี จนถึง
ป๎จจุบัน จึงเท่ากับว่าด้วยข้ออ้างการพิสูจน์สัญชาติล่าช้า พวกเขาก็ได้ประโยชน์จากการจ้างงานแรงงาน
ผ่อนผันมาได้เรื่อยๆ
สําหรับนายจ้างที่จ้างแรงงานกลุ่มที่หลบซ่อนทํางานอยู่ โดยไม่ได้ไปขึ้นทะเบียนผ่อนผัน นายจ้าง
เหล่านี้ก็ไม่ต้องทุกข์ร้อนอะไร เพราะในบางพื้นที่ระบบส่วยที่ทํากันมานาน มีความมั่นคง พอจะปกปูอง
การจ้างงานผิดกฎหมายของพวกเขาได้ ในขณะที่ในความเป็นจริงก็ยังมีแรงงานลักลอบเข้าเมืองเข้ามา
เรื่อยๆ ด้วยการทํางานที่แข็งขันของธุรกิจนายหน้า และประสบการณ์ก็บอกพวกเขาว่า เมื่อมีแรงงานผิด
กฎหมายอยู่จํานวนมากขึ้นๆ รัฐก็จะเปิดการจดทะเบียนผ่อนผันครั้งใหญ่ ทั้งกลุ่มที่ขึ้นทะเบียนผ่อนผันอยู่
แล้วให้มาต่อทะเบียน และกลุ่มที่ยังไม่ได้ขึ้นทะเบียน ดังที่เกิดขึ้นตั้งแต่ปี ๒๕๔๔ เป็นต้นมา ซึ่งก็
หมายความว่าพวกเขาก็จะมีโอกาสเข้าสู่ระบบกฎหมายในที่สุด
สําหรับแรงงาน การจ้างงานตามแนวทาง MOU เป็นทางที่ไม่น่าเลือกนัก ด้วยค่าใช้จ่ายจํานวน
มาก (ค่าใช้จ่ายในการจ้างงานนายจ้างจ่ายไปก่อน แต่จะหักคืนจากแรงงานภายหลัง) และการใช้เวลารอ
คอยที่ยาวนาน เทียบกับการจ่ายเงินให้นายหน้าในราคาที่ต่ํากว่ามาก และไม่ต้องรอนาน เมื่อมาทํางานแม้
จะเสี่ยงถูกจับกุม ไม่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย ต้องจ่ายส่วย แต่ก็รู้สึกมีอิสระในบางเรื่อง เช่นการ
เปลี่ยนนายจ้าง กรณีแรงงานที่เข้ามาตาม MOU เท่าที่ผ่านมาการเข้าถึงสิทธิในเรื่องสําคัญ เช่นสิทธิการ
ประกันสังคม ยังมีป๎ญหาในทางปฏิบัติอย่างมาก ทั้งที่พวกเขาต้องถูกหักเงินสมทบทุกเดือนยิ่งบั่นทอน
แรงจูงใจการเข้ามาทํางานตามแนวทางนี้มากขึ้นอีก
การที่นายจ้างต้องการจ้างแรงงานผิดกฎหมาย ฝุายแรงงานก็ชอบจะมาทํางานโดยวิธีนี้ กลายเป็น
เรื่องสมประโยชน์ของทั้งสองฝุาย ที่ไม่ว่าจะรัฐจะมีมาตรการจูงใจ หรือบังคับให้โทษอย่างไร ก็ไม่สามารถ
ทําให้พวกเขาเข้าสู่การควบคุมตามกฎหมาย
ประการที่สอง แรงงานข้ามชาติเป็นเรื่องผลประโยชน์ ผู้เกี่ยวข้องเป็นกลุ่มอิทธิพลทั้งภายใต้
กฎหมายและเหนือกฎหมาย กลุ่มผู้ประกอบการที่ได้ประโยชน์จากแรงงานข้ามชาติเป็นกลุ่มใหญ่
ผู้ประกอบการเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นกิจการขนาดกลางถึงขาดเล็ก มักเป็นกิจการแบบครัวเรือน หรือการ
ผลิตตามฤดูกาล ผู้ประกอบการเหล่านี้กระจุกตัวในพื้นที่บางแห่งบางกิจการ ขณะเดียวกันก็กระจายตัว
ทั่วไปทุกพื้นที่ด้วย ในเชิงปริมาณพวกเขาจึงมีจํานวนมากพอจะเป็นกลุ่มกดดันทางนโยบาย ให้รัฐมี
๔๙
