Page 65 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

2.4 การบริหารจัดการที่ดินที่ดี

การบริหารจัดการที่ดินของรัฐในปจจุบันที่มีปญหามากเพราะเหตุปจจัยหลายประการ เชน
ความไมสอดคลองกับบริบทของทองถิ่น การมุงเนนแตเศรษฐกิจโดยละเลยมิติทางสังคม วัฒนธรรม

และระบบนิเวศทางธรรมชาติ จึงทําใหเกิดความไมเปนธรรมกับประชาชนที่ยากจนและดอยโอกาส ดังนั้น
การดําเนินการปกปองคุมครองสิทธิของประชาชนจึงตองมีองคความรูทางทฤษฎีมาชวยเสริมการคิดวิเคราะห

ซึ่งไดนําเรื่องธรรมาภิบาลและเรื่องหลักนิติธรรมมาอธิบายประกอบดังนี้

2.4.1 ธรรมาภิบาล

แนวคิดธรรมาภิบาลหรือ Good governance แพรหลายในประเทศไทยราวตนศตวรรษที่ 2540

โดยไดมีการบัญญัติศัพทขึ้นมาหลายคํา เชน ธรรมาภิบาล ประชารัฐ ธรรมรัฐ ระบบบริหารกิจการบานเมือง
และสังคมที่ดี บริษัทภิบาล เปนตน สวนธรรมาภิบาลในการบริหารจัดการที่ดินเกี่ยวของกับธรรมาภิบาล

ในการบริหารการจัดการองคกรหลายประการ ศิริรักษ ปภัสรวิจิตร (2548) ศึกษาการบริหารรัฐวิสาหกิจ
ตามหลักธรรมาภิบาลซึ่งประกอบดวย หลักนิติธรรม หลักความโปรงใส หลักการมีสวนรวม หลักความรับผิดชอบ

และหลักความคุมคา พบวา ปญหาอุปสรรคในการบริหารงานเปนปญหาที่มาจากทั้งปจจัยภายนอกและปจจัย
ภายใน นอกจากนี้ ความสับสนตอวัตถุประสงคของรัฐบาลคือ เปนมูลเหตุที่สําคัญที่กอใหเกิดปญหาในการบริหาร

จัดการรัฐวิสาหกิจ ชาติชาย นรเศรษฐาภรณ (2545) วิจัยเรื่อง “ธรรมาภิบาลในความหมายของภาครัฐ เอกชน
และประชาชน” กรณีโครงการโรงไฟฟาพลังความรอนถานหิน “หินกรูด” พบวา หลักนิติธรรม คือ ศูนยกลาง

ของหลักตาง ๆ ในการสรางธรรมาภิบาลในภาครัฐจะเนนในเรื่องของสัญญาที่ผูกกับคูสัญญา และการดําเนินงาน
โครงการตามกระบวนการของรัฐธรรมนูญเดิม ในสวนของภาคเอกชน หลักธรรมาภิบาลที่ภาคเอกชนยึดถือ

และใหความสําคัญเปนพิเศษมากกวาหลักอื่น ๆ คือ หลักนิติธรรม และหลักความคุมคา ประสิทธิภาพ
ประสิทธิผล ในขณะที่หลักการมีสวนรวมคือ หัวใจของภาคประชาชนในการที่จะสรางธรรมาภิบาล ภาคประชาชน

เห็นวา ประชาชนควรไดรับโอกาสการมีสวนรวมในการตัดสินใจทุกขั้นตอน ไมวาจะเปนขั้นตอนของการ
กําหนดนโยบาย การพิจารณา ตลอดจนขั้นตอนของการดําเนินการโครงการจากแบบจําลองที่ไดจาก

การวิเคราะหปรากฏการณหลักอื่น ๆ ที่เปนองคประกอบของการสรางธรรมาภิบาลเปนแคสวนประกอบ
ที่อยูรายรอบหลักการมีสวนรวมเทานั้น

คําฝน ดวงมี และคณะ (2550) ศึกษาเรื่อง “หลักการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีของเทศบาล
ตําบลบางประหัน” ผลการศึกษา พบวา ปจจัยที่ทําใหกระบวนการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีของเทศบาล

ตําบลบางประหันบรรลุผลสําเร็จ ผูบริหารจะตองสรางความรวมมือใหเกิดขึ้น ทั้งในสวนของเจาหนาที่
และประชาชน ประสิทธิภาพและประสิทธิผลจะไมเกิดขึ้นถาไมไดรับความรวมมือจากภาคประชาชน

และความเขาใจรวมกันของเจาหนาที่กับเปาหมายของการพัฒนา ปจจัยที่เกื้อหนุนตอกระบวนการบริหาร
จัดการที่ดีของเทศบาลตําบลบางประหัน คือ ภาวะผูนําของนายกเทศมนตรี การพัฒนาบุคลากรของหนวยงาน

ใหมีทัศนคติเชิงบวกในการใหบริการประชาชน หนวยงานมีคาตอบแทนแกเจาหนาที่ที่เหมาะสม และสราง
ความเขาใจแกประชาชนในภารกิจและการดําเนินงานของเทศบาล โดยเฉพาะการมีสวนรวมของประชาชน

44 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”