Page 338 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

หมอมฉันเห็นชอบดวยแลวใหทานจัดการกับเจากระทรวงตาง ๆ ในเรื่องตอไปเถิด” กระทั่งระเบียบกระทรวง

การคลัง ที่ 8782/2485 เรื่อง การปกครองและจัดประโยชนที่ดินสิ่งปลูกสรางราชพัสดุ พุทธศักราช 2485”

ไดใหนิยามของคําวา “ที่ดินราชพัสดุ” ไววา “ที่ดินซึ่งรัฐบาล ปกครองใชราชการอยู หรือสงวนไวในราชการ

ภายหนา และรัฐบาลไดเขาปกครองใชประโยชนแลว นอกจากที่ดินในความปกครองกรมรถไฟ ทางหลวง
ในความปกครองกรมโยธาเทศบาล และทรัพยสินของจังหวัดตามมติคณะรัฐมนตรี ที่สาธารณะประโยชน

เชน คู คลอง ถนน ทางหลวงตาง ๆ ซึ่งมิใชเพื่อการสาธารณประโยชนแลว”

ตอมา มีการประกาศใชพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518 ใหนิยามคําวา “ที่ราชพัสดุ” หมายถึง

อสังหาริมทรัพยอันเปนทรัพยสินของแผนดินทุกชนิด เวนแตสาธารณสมบัติของแผนดิน (1) ที่ดินรกรางวางเปลา
และที่ดินซึ่งมีผูเวนคืนหรือทอดทิ้งหรือ กลับมาเปนของแผนดินโดยประการอื่นตามกฎหมายที่ดิน (2) อสังหาริมทรัพย

สําหรับพลเมืองใชหรือสงวนไวเพื่อประโยชนของพลเมืองใชรวมกันเปนตนวา ที่ชายตลิ่ง ทางนํ้า ทางหลวง

ทะเลสาป และสวนอสังหาริมทรัพยของรัฐวิสาหกิจที่เปนนิติบุคคลและขององคการปกครองทองถิ่นไมถือวา

เปนที่ราชพัสดุ
อสังหาริมทรัพยอันเปนทรัพยสินของแผนซึ่งเปนที่ราชพัสดุตามพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518

แบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญ คือ 1) สาธารณสมบัติของแผนดินซึ่งเปนทรัพยสินที่เปนอสังหาริมทรัพยที่ใชประโยชน

ของแผนดินโดยเฉพาะ เชน ปอม โรงทหาร และสํานักราชการบานเมือง เปนตน 2) ทรัพยสินของแผนดินในสวนที่

ไมเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน ซึ่งเปนทรัพยสินที่เปนอสังหาริมทรัพยที่ใชประโยชนอื่น ๆ นอกจากเพื่อประโยชน
ของแผนดินโดยเฉพาะ เชน บานพักขาราชการ ที่ดินซึ่งทางราชการจัดใหเอกชนเชาหรือเขาทําประโยชน เปนตน

ประกอบกับความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกา เรื่องเสร็จที่ 256 - 257/2538 บันทึกเรื่อง สถานะทางกฎหมาย

ของที่ดินที่สงวนหวงหามไวเพื่อใชประโยชนในราชการแตทางราชการยังไมไดเขาใชประโยชน เห็นวา ที่ดินในเขต

ที่มีประกาศสงวนหรือหวงหามไวเพื่อประโยชนของทางราชการตามกฎหมาย จะมีสถานะเปนที่ราชพัสดุหรือไม
ตองพิจารณาวาสวนราชการไดเขาใชประโยชนแลวหรือไม ถาเขาใชประโยชนแลวที่ดินดังกลาวก็เปนที่ราชพัสดุ

แตถายังไมไดเขาใชประโยชนหรือใชประโยชนบางสวน สวนที่ยังไมไดใช ก็ไมเปนที่ราชพัสดุแตยังคงมีสภาพ

เปนที่รกรางวางเปลาที่มีการสงวนหรือหวงหามตอไป

พฤติกรรมที่กอใหเกิดความขัดแยงในที่ราชพัสดุมีดังนี้
ที่ดินราชพัสดุทับซอนกับที่ดินอยูอาศัยหรือที่ทํากินของราษฎร หนวยงานราชการไมดําเนินการ

ออกเอกสารสิทธิ โดยอางวาเปนที่สงวนหวงหาม หรือที่ราชพัสดุ หนวยงานราชการอางวาเปนที่ดินที่หนวยราชการ

เคยใชประโยชน แตไมมีหลักฐานยืนยัน และขอบเขตการใชประโยชนไมแนนอน หนวยงานราชการเขาใชประโยชน

สรางความเสียหายแกทรัพยสินของราษฎร เชน การปรับสภาพพื้นที่ของราษฎร เจาหนาที่รัฐใชวิธีการรุนแรง
ในการขับไล ขมขู คุกคาม ดําเนินคดี ราษฎรไมทราบการประกาศการสงวนหวงหาม หรือการออกหนังสือสําคัญ

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 317
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”