Page 31 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

7. สิทธิของชุมชนทองถิ่นดั้งเดิมในกานอนุรักษและฟนฟูจารีตประเพณี ภูมิปญญาทองถิ่น

และศิลปวัฒนธรรม (มาตรา 66)
8. สิทธิในการบํารุงรักษาและใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติอยางสมดุลและยั่งยืน

(มาตรา 66)
ปญหาเบื้องตนในเรื่องสิทธิชุมชน คือ การรับรองสถานะหรือความมีตัวตนทางกฎหมาย

ของชุมชน หรือปญหาสภาพบุคคลทั้งในฐานะบุคคลธรรมดาและในฐานะนิติบุคคลของชุมชน เพราะในทางกฎหมาย
การมีสภาพบุคคลหมายถึงสถานะที่จะมีสิทธิและหนาที่ได ผูที่ไมไดรับการยอมรับใหมีสภาพบุคคลยอมไมมีทาง

จะมีสิทธิและหนาที่ได
กลาวโดยสรุป สิทธิมนุษยชนที่จําเปนจะตองสงเสริมใหเกิดการปกปองคุมครองมิใหเกิด

การละเมิดสิทธิแกประชาชนที่สําคัญไดแก สิทธิและเสรีภาพในชีวิตและรางกาย สิทธิเขาถึงกระบวนการยุติธรรม
สิทธิการรับรูขอมูลขาวสารของทางราชการ และสิทธิชุมชนเขาถึงและใชประโยชนฐานทรัพยากร

2.5) สิทธิชุมชน
สิทธิของบุคคลที่รวมกันเปนชุมชน โดยทั่วไป ชุมชน หมายถึงกลุมหรือหนวยทางสังคม

ที่มีที่เปนอยูแลวตามธรรมชาติของมนุษยที่ตองการความมั่นคงปลอดภัยของตนเองและครอบครัว ชุมชนที่อาศัย
อยูรวมกันในพื้นที่เดียวกันซึ่งอาจไมใชพื้นที่ในเขตปกครอง แมอาจจะมีระยะเวลาไมนานแตมีความสัมพันธกัน

มีกฎเกณฑกติกาที่เปนที่ยอมรับและปฏิบัติรวมกัน เรียกวา ชุมชนทองถิ่น แตถาอยูรวมกันในถิ่นเดียวกันมานาน
จนสามารถสรางและพัฒนากิจกรรมจนเกิดเปนวิถีชีวิตจารีตประเพณีและวัฒนธรรมที่ถือปฏิบัติรวมกัน เชน ภาษา

การแตงกาย ความเชื่อความศรัทธา เรียกวา ชุมชนทองถิ่นดั้งเดิม (เพิ่มศักดิ์ มกราภิรมย, 2551)
“สิทธิชุมชน” ไดรับการยอมรับใหเปนขอตกลงระหวางประเทศหลายฉบับ เชน กติกา

ระหวางประเทศวาดวยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง กติการะหวางประเทศวาดวยสิทธิทางเศรษฐกิจ
สังคม และวัฒนธรรม อนุสัญญาแรงงานระหวางประเทศฉบับที่ 169 คําประกาศริโอวาดวยสิ่งแวดลอม

และการพัฒนา (Agenda 21) อนุสัญญาวาดวยความหลากหลายทางชีวภาพ และปฏิญญาสากลของสหประชาชาติ
วาดวยสิทธิของชนพื้นเมือง ค.ศ. 2007 นอกจากนี้ ยังมีการยอมรับในคําพิพากษาของศาลทั้งที่เปนการพิจารณาคดี

ระหวางประเทศและคดีภายในประเทศของหลายประเทศ เชน ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศแคนาดา หรือประเทศ
ออสเตรเลีย โดยยอมรับวา สิทธิของชนพื้นเมืองหรือสิทธิชุมชนเปนสิทธิที่เกิดขึ้นและมีอยูกอน เปนสิทธิตามธรรมชาติ

ดั้งเดิมตามหลักกฎหมายธรรมชาติ (Natural Law) และรัฐมีหนาที่ตองคุมครองสิทธิของชุมชนดังกลาว และเนื่องจาก
สิทธิชุมชนถูกพัฒนามาจากกระบวนการตอสูเพื่อเรียกรองสิทธิมนุษยชนของชนพื้นเมือง (Indigenous Peoples)

ในโลกตะวันตก ซึ่งกระบวนการตอสูเพื่อสิทธิมนุษยชนก็เปนสวนหนึ่งของการฟนฟูความคิดของสํานักกฎหมาย
ธรรมชาติ เพราะการตอสูเพื่อสิทธิมนุษยชนในดานความคิดจะตองตอสูกับความคิดของสํานักกฎหมายบานเมือง

(Legal Positivism) ดังนั้น จึงอาจกลาวไดวา สิทธิชุมชนไมใชสิ่งที่เกิดขึ้นโดยไรที่มาทางทฤษฎี เพราะทฤษฎีกฎหมาย
อันเปนพื้นฐานแนวคิดของสิทธิชุมชนก็คือ ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ ที่มองวา กฎหมายธรรมชาติคือกฎหมาย

ที่มีอยูตามธรรมชาติ เกิดขึ้นเอง มนุษยไมไดสรางขึ้น เปนกฎหมายที่อยูเหนือรัฐ และใชไดโดยไมจํากัดเวลา

10 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”