Page 32 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

และสถานที่ เปนนิรันดร หมายความวา เมื่อเปนจริงในสมัยหนึ่ง อีกสมัยหนึ่งก็ตองเปนจริงดวย หากเปนจริง

ในเวลาหนึ่งแตไมเปนจริงในเวลาหนึ่งก็ไมใชกฎเกณฑธรรมชาติ ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาตินี้ไดถูกพัฒนาเปนทฤษฎี
2
สิทธิธรรมชาติ โดย จอหน ล็อค (John Lock) ซึ่งยืนยันวา ปจเจกชนทุกคนตางลวนมีสิทธิ และอํานาจที่มีมาเอง
โดยธรรมชาติ อันหมายถึง สิทธิธรรมชาติในชีวิต อิสรภาพ และทรัพยสิน อันเปนสิทธิที่ไมอาจถูกยกเลิก
หรือขัดขวางไดจากรัฐ โดยสิทธิธรรมชาตินี้สืบที่มาจากกฎหมายธรรมชาติ และโดยที่สิทธิดังกลาวเปนของมนุษย

เทานั้น ดังนั้น สิทธิธรรมชาติจึงมีความหมายตรงกับสิทธิมนุษยชนดวยในตัว
เนื้อหาของแนวคิดสิทธิชุมชนในระดับสากล ปรากฏเดนชัดในเรื่องของสิทธิชนพื้นเมือง

(Indigenous Peoples) หรือชุมชนทองถิ่นดั้งเดิม (Indigenous Community) ในฐานะผูทรงสิทธิโดยไดมี
การใหความหมายวา คือกลุมคนที่อาศัยอยูในดินแดนแหงใดแหงหนึ่งมากอนอยางตอเนื่องยาวนาน โดยอาศัย

ชวงเวลากอนการกอตั้งรัฐสมัยใหม (Modern State) เปนเกณฑในการกําหนดการอยูอยางตอเนื่องยาวนาน
ของชุมชน และยังรวมถึงกอนที่จะมีการรุกรานจากประเทศอาณานิคมเขาไปยังชุมชน ในขณะที่เนื้อหา

ของสิทธิชุมชนมี 2 ประการ กลาวคือ ประการแรก สิทธิในการอนุรักษหรือฟนฟูจารีตประเพณี ภูมิปญญาทองถิ่น
ศิลปะ หรือวัฒนธรรมอันดีของทองถิ่น ซึ่งรวมถึงสิทธิกําหนดแนวทางในการอนุรักษและปกปองมิใหถูก

เปลี่ยนแปลงทําลายอีกดวย และประการที่สอง สิทธิในการจัดการและพัฒนาฐานทรัพยากร โดยเฉพาะ
ทรัพยากรที่ดินที่ชุมชนใชประโยชนภายใตเงื่อนไขความยั่งยืนของฐานทรัพยากรธรรมชาติ รวมถึงสิทธิในการ

ไดรับการคุมครองจากรัฐในการเขาถึงทรัพยากรดังกลาว การจํากัดสิทธินี้ลงโดยกฎหมายตองเปนไปเพื่อประโยชน
ของสังคมเทานั้นและตองมีการจายคาทดแทนอยางเปนธรรมอีกดวย และรัฐยังตองปรับปรุงกฎหมาย

และดําเนินการใหการรองรับสิทธิของชุมชนใหมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
สวนประเทศไทยไดมีการรับรองสิทธิชุมชนเอาไวในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย

โดยเมื่อเปรียบเทียบกับเนื้อหาของสิทธิชุมชนในระดับสากล พบวา ในดานเนื้อหามีความสอดคลองกัน กลาวคือ
มีการรับรองทั้งสิทธิในทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม และสิทธิในการอนุรักษหรือฟนฟูจารีตประเพณี

ภูมิปญญาทองถิ่น ศิลปะหรือวัฒนธรรมอันดีของทองถิ่นในกฎหมาย ดังที่บัญญัติไวในมาตรา 66 และ 67
ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550

เนื่องจากสิทธิชุมชนเปนการเรียกรองสิทธิในการจัดการและใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติ
ในลักษณะที่เปนทรัพยสิน สิทธิชุมชนจึงมีลักษณะเปนสิทธิธรรมชาติที่ไมอาจถูกยกเลิกหรือขัดขวางไดจากรัฐ

เชนกัน เพราะการใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนนั้นก็เปนไปเพื่อดํารงรักษาชีวิตและรางกายอันเปนสิทธิ
ขั้นพื้นฐานของการเปนมนุษย หากรัฐยกเลิกหรือขัดขวางการใชสิทธิดังกลาว ก็เทากับรัฐขัดขวางการดํารงชีวิต

ของมนุษยคนหนึ่งซึ่งเปนประชากรของรัฐที่รัฐมีหนาที่ตองดูแลประชากรของรัฐทุกคนอยางเทาเทียมกัน

2 จรัญ โฆษณานันท, อางแลว

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 11
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”