Page 291 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

วาดวยที่ราชพัสดุใหกระทรวงการคลังมีอํานาจในการปกครอง ดูแล และบํารุงรักษา รวมทั้ง จัดหาประโยชน
และทํานิติกรรมเกี่ยวกับที่ราชพัสดุ สมควรแกไขอํานาจหนาที่ของกระทรวงการคลังตามประกาศคณะปฏิวัติ

ฉบับที่ 216 ใหสอดคลองกัน

จากนั้นมาในการปรับปรุงกฎหมายวาดวยการปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม ทั้งยังไดบัญญัติใหกระทรวง

การคลังมีอํานาจหนาที่ในกิจการเกี่ยวกับที่ราชพัสดุตลอดมาจนปจจุบัน ในสวนของพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ
พ.ศ.2518 มิไดมีการแกไขเพิ่มเติม แตไดมีการตราพระราชบัญญัติอื่นออกมาใชบังคับเปนจํานวนมากที่มี

ผลกระทบตอการบริหารที่ราชพัสดุ เชน การยกเวนอสังหาริมทรัพยอันเปนทรัพยสินของแผนดินบางประเภท

ที่เคยเปนที่ราชพัสดุ การเปลี่ยนแปลงอํานาจการปกครอง ดูแล รักษาและจัดหาประโยชน หลักเกณฑ

การถอนสภาพการเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน กฎหมายเหลานี้ ไดแก กฎหมายวาดวยการปฏิรูปที่ดิน
เพื่อเกษตรกรรม กฎหมายวาดวยการจัดตั้งมหาวิทยาลัย กฎหมายวาดวยการศึกษาแหงชาติ กฎหมายวาดวย

ทุนรัฐวิสาหกิจ ฯลฯ การปฏิบัติงานเกี่ยวกับที่ราชพัสดุจึงมิอาจใชพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุฯ เพียงฉบับเดียว

ในการตรวจสอบความถูกตองของการปฏิบัติงานได

6.2 นโยบาย กฎหมาย ที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการที่ราชพัสดุ

6.2.1 แนวความคิดการบริหารจัดการที่ดินของรัฐ

ระบบการบริหารจัดการที่ดินของรัฐมีรากฐานมาจากแนวความคิดในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช
ของไทยที่ถือวาที่ดินทั้งหมดเปนกรรมสิทธิ์ของพระมหากษัตริย และตอมาเมื่อมีการสถาปนารัฐชาติขึ้นแทนที่

ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชแบบดั้งเดิม กรรมสิทธิ์ในที่ดินทั้งหมดจึงสันนิษฐานไวกอนวาเปนของรัฐ เอกชน

จะมีกรรมสิทธิ์หรือสิทธิในที่ดินไดก็ตอเมื่อรัฐมิไดตองการใชประโยชนในที่ดินนั้น เมื่อที่ดินทั้งหมดยกเวน

ที่อนุญาตใหเอกชนมีกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองไดเปนของรัฐ ซึ่งรวมถึงที่ดินที่สงวนไวเพื่อประโยชนรวมกัน
หรือสาธารณสมบัติของแผนดิน อํานาจในการบริหารจัดการที่ดินของรัฐเหลานั้นจึงเปนของรัฐดวยแตเพียงผูเดียว

แนวความคิดที่ถือวารัฐเปนผูมีอํานาจบริหารจัดการที่ดินแตเพียงผูเดียวเริ่มเปลี่ยนไป เมื่อมีการ

ประกาศใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 กลาวคือ บทบัญญัติในรัฐธรรมนูญฉบับนี้

ไดกอใหเกิดการการกระจายอํานาจการบริหารจัดการตาง ๆ ลงไปสูระดับภูมิภาค ทองถิ่นและชุมชน เชน
ที่บัญญัติไวในมาตรา 46 56 79 84 284 และ 290 ซึ่งบัญญัติใหประชาชนและชุมชนทองถิ่น สามารถมีสวนรวม

กับภาครัฐในการจัดการใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติ โดยรัฐตองใหการสงเสริม สนับสนุน ใหประชาชน

เขาไปมีสวนรวมในการจัดการ ตอมา รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ไดบัญญัติรับรอง

การใชสิทธิในการมีสวนรวมในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งรวมถึงที่ดินของประชาชนและชุมชนไวอยาง
ชัดแจง โดยไมตองรอใหมีการบัญญัติกฎหมายในระดับพระราชบัญญัติมารองรับสิทธิตามรัฐธรรมนูญ

270 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”