Page 292 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

การบัญญัติรับรองสิทธิของประชาชนไวในรัฐธรรมนูญทั้งสองฉบับจึงกอใหเกิดความขัดแยงในการบริหาร
จัดการที่ดินของรัฐ เนื่องดวยกฎหมายที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการที่ดินของรัฐสวนใหญเปนกฎหมายที่บัญญัติขึ้น

กอนที่รัฐธรรมนูญทั้งสองฉบับจะใชบังคับ ซึ่งใหอํานาจในการบริหารจัดการที่ดินของรัฐเปนอํานาจของรัฐ

แตเพียงผูเดียว เจาหนาที่รัฐสวนใหญไมคุนเคยกับการบังคับใชกฎหมายในระดับรัฐธรรมนูญ จึงอางอาศัยกฎหมาย

ในระดับพระราชบัญญัติ พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง ตลอดจนประกาศและคําสั่งตาง ๆ เปนแนวทางในการ
บริหารจัดการที่ดิน

การพิจารณาใหที่ดินเปนที่ราชพัสดุ

ความหมายของที่ราชพัสดุตามมาตรา 4 และมาตรา 5 พระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518

มาตรา 4 “ที่ราชพัสดุ” หมายความวา อสังหาริมทรัพยอันเปนทรัพยสินของแผนดินทุกชนิด
เวนแตสาธารณสมบัติของแผนดิน ดังตอไปนี้

(1) ที่ดินรกรางวางเปลา และที่ดินซึ่งมีผูเวนคืนหรือทอดทิ้งหรือ กลับมาเปนของแผนดินโดยประการอื่น

ตามกฎหมายที่ดิน

(2) อสังหาริมทรัพยสําหรับพลเมืองใชหรือสงวนไวเพื่อประโยชน ของพลเมืองใชรวมกัน เปนตนวา
ที่ชายตลิ่ง ทางนํ้า ทางหลวง ทะเลสาบ สวนอสังหาริมทรัพยของรัฐวิสาหกิจที่เปนนิติบุคคลและขององคการปกครอง

ทองถิ่นไมถือวาเปนที่ราชพัสดุ มาตรา 5 ใหกระทรวงการคลังเปนผูถือกรรมสิทธิ์ที่ราชพัสดุ

บรรดาที่ราชพัสดุที่กระทรวง ทบวง กรมใดไดมาโดยการเวนคืนหรือ การแลกเปลี่ยนหรือโดยประการอื่น

ใหกระทรวงการคลังเขาถือกรรมสิทธิ์ในที่ราชพัสดุนั้น ทั้งนี้ยกเวนที่ดินที่ไดมาโดยการเวนคืนตามกฎหมายวาดวย
การปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

การไดมาซึ่งที่ราชพัสดุ มีหลายทาง มีดังนี้

(1) การประกาศสงวนหวงหามไวใชในราชการ โดยกระทรวง ทบวง กรมตาง ๆ ประกาศสงวนหวงหาม

ไวใชในราชการ และไดเขาไปใชประโยชนตามวัตถุประสงคของการหวงหามแลวตามคําวินิจฉัยของคณะกรรมการ
กฤษฎีกา (คณะที่2) เรื่องเสร็จที่ 382/2534

(2) ตกเปนของรัฐเนื่องจากคางชําภาษีอากร กรณีที่ผูใดคางชําระภาษีอากร และไมสามารถชําระได

ในที่สุดจะถูกรัฐยึดที่ดินมาชําระแทน

(3) โดยคําพิพากษาของศาล ในกรณีมีขอพิพาทโตแยงกรรมสิทธิ์ในที่ราชพัสดุ และมีการฟองรอง
ตอศาล ศาลไดพิจารณาจากพยานหลักฐานตาง ๆ แลว พิพากษาใหกระทรวงการคลังเปนผูมีสิทธิดีกวา

โดยถูกตองตามกฎหมาย ซึ่งตามความเปนจริงแลวมีสิทธิมาแตเดิมอยูแลวมิใชเพิ่งไดมา เพราะคําพิพากษาของศาล

(4) โดยการเวนคืน เชน กรมชลประทานเวนคืนที่ดินเพื่อประโยชนในการชลประทาน กรมการบินพาณิชย

เวนคืนที่ดินเพื่อกอสรางทาอากาศยาน

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 271
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”