Page 154 - โครงการศึกษาวิจัย เรื่อง สิทธิชุมชนและผลกระทบโครงการพัฒนาภาคใต้
P. 154
๑๔๐
การศึกษาประเมินสถานการณ์ปัญหาและการละเมิดสิทธิจากกรณีร้องเรียนในเรื่องที่เกี่ยวข้อง
กับโครงการพัฒนาภาคใต้ที่มีต่อคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พบว่ามีการละเมิดและละเลย
ความสําคัญของสิทธิของชุมชนในด้านต่าง ๆ ดังนี้
๑) สิทธิในการกําหนดอนาคตและเจตจํานงของตนเองและสิทธิในการพัฒนา
จากกรณีศึกษาทั้ง ๔ จังหวัด ชาวบ้านจากกรณีร้องเรียนมีข้อสรุปร่วมกันชัดเจนว่า
โครงการพัฒนาภาคใต้เป็นชุดโครงการขนาดใหญ่ที่ถูกกําหนดมาจากองค์กรหรือหน่วยงานระหว่าง
ประเทศ และหรือรัฐและหน่วยงานของรัฐในระดับชาติ ซึ่งได้กําหนดออกมาเป็นนโยบายรัฐส่วนกลางที่
นํามากําหนดยุทธศาสตร์ แผนพัฒนาและแผนงานทั้งในระดับชาติ ระดับภาคและระดับจังหวัด โดยมี
แผนระดับชาติ ได้แก่ แผนพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคใต้ แผนพัฒนากําลังการผลิตไฟฟ้าของประเทศ
แนวทางการพัฒนาอุตสาหกรรมต่อเนื่องจากพลังงาน โครงการท่อพลังงานของกระทรวงพลังงาน
แผนพัฒนาระบบโลจิสติกต์ และโครงการสะพานเศรษฐกิจสงขลา-สตูล ของกระทรวงคมนาคม
โครงการก่อสร้างเขื่อนและอ่างเก็บน้ําของกรมชลประทาน ฯลฯ ทั้งนี้ถึงแม้ว่าแผนดังกล่าวจะเป็นชุด
โครงการขนาดใหญ่ แต่เมื่อโครงการเหล่านั้นได้ลงมาสู่ชุมชนท้องถิ่น ก็จะดําเนินการแยกส่วนตาม
หน่วยงานเจ้าของโครงการ รวมทั้งมีการจัดวางวัตถุประสงค์ให้สอดคล้องกับภาระรับผิดชอบของ
หน่วยงานนั้น ๆ ทําให้ชุมชนท้องถิ่นไม่เห็นความสัมพันธ์เชื่อมโยงของโครงการเหล่านั้น นอกจากนี้
แผนงาน ยุทธศาสตร์ ในระดับชาติเหล่านี้ก็ส่งผลต่อการกําหนดแผนพัฒนาในระดับจังหวัด อาทิเช่น
ยุทธศาสตร์การส่งเสริมอุตสาหกรรมเหล็กในแผนพัฒนาจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ยุทธศาสตร์การส่งเสริม
อุตสาหกรรมปิโตรเคมีในแผนพัฒนาจังหวัดสงขลา และจังหวัดนครศรีธรรมราช ฯลฯ นโยบายแผนงาน
และโครงการพัฒนาภาคใต้ดังกล่าวข้างต้น ถูกกําหนดขึ้นจากรัฐส่วนกลางโดยที่ไม่มีประชาชน ชุมชน
ท้องถิ่นที่ได้รับผลกระทบโดยตรงเข้าไปมีส่วนร่วมในการกําหนดและจัดทํา จึงละเลยสิทธิของชาวบ้าน
และชุมชนในการกําหนดอนาคตและเจตจํานงของตนเองและสิทธิในการพัฒนา ส่งผลให้ชะตากรรมและ
ชีวิตของท้องถิ่นถูกกําหนดมาจากองค์กรภายนอกทั้งจากต่างประเทศและในประเทศ
แต่จากการตื่นตัวในเรื่องสิทธิและพัฒนาการการต่อสู้ที่สั่งสมมาเป็นระยะเวลายาวนานของ
ชุมชน โดยมีรัฐธรรมนูญเป็นกลไกและเครื่องมือในการเรียกร้องสิทธิของชุมชน ทําให้ชาวบ้านในทุกพื้นที่
จากทุกกรณีศึกษาในการศึกษาครั้งนี้ลุกขึ้นมาทวงสิทธิการกําหนดอนาคตแผ่นดินเกิดของตนเอง ซึ่งเป็น
สิทธิที่ติดตัวมาตั้งแต่เกิดและมีมาก่อนรัฐธรรมนูญจะบัญญัติเรื่องสิทธิชุมชน รวมถึงยืนยันสิทธิบน
แผ่นดินที่อยู่ตั้งแต่เกิดจนตาย คนอื่นหน่วยงานราชการที่มาชั่วครั้งชั่วคราวจะมากําหนดอนาคตแทน
ชาวบ้านไม่ได้ และแสดงเจตจํานงอย่างชัดเจนที่จะขอมีส่วนร่วมกําหนดอนาคตของตนเองและชุมชน
ท้องถิ่นตนเอง รวมทั้งเรียกร้องสิทธิในการร่วมตรวจสอบเพื่อกํากับให้ชุมชนมีส่วนร่วมกําหนดทิศทาง
