Page 31 - รายงานโครงการศึกษา เรื่อง การจัดทำตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

30

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง
การจัดทำาตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

ในการคุ้มครองสิทธิด้านต่างๆ ดังนั้น ตัวชี้วัดกระบวนการจึงสะท้อนพันธกรณีของรัฐในด้านการ
ปกป้องคุ้มครอง (obligation to protect) ได้ชัดเจนมากขึ้น ๔๒

เหตุผลที่อธิบายในการกำาหนดตัวชี้วัดกระบวนการ คือ ความสัมพันธ์ระหว่างเหตุ
หรือปัจจัยและผล ซึ่งจะทำาให้ประเมินความรับผิดชอบของรัฐต่อพันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนได้ง่ายขึ้น
เครื่องมือในการทำาให้เป้าหมายหรือความตั้งใจสัมฤทธิผลจึงพิจารณาจากมาตรการ วิธีการ ปฏิบัติการต่างๆ

ไม่ว่าจะดำาเนินการโดยฝ่ายตุลาการ ฝ่ายบริหาร หรือฝ่ายนิติบัญญัติ และหมายความรวมถึงมาตรการต่างๆ
๔๓
ที่ดำาเนินโดยภาคเอกชนด้วย
ตัวชี้วัดกระบวนการยังเป็นเครื่องมือชี้วัดความก้าวหน้าที่ทำาให้พันธะหน้าที่
เป็นจริงขึ้นมา กล่าวอีกนัยหนึ่ง คือ ตัวชี้วัดกระบวนการนั้นสะท้อนความพยายามของรัฐในการพยายาม

ที่จะปกป้องคุ้มครองส่งเสริมสิทธิมนุษยชน นั่นเอง

ลักษณะสำาคัญประการหนึ่ง ก็คือ ตัวชี้วัดกระบวนการเป็นตัวชี้วัดที่มีการ
เปลี่ยนแปลงได้ง่าย ทั้งนี้ก็เพราะว่าเป็นตัวชี้วัดที่แสดง หรือบ่งชี้แนวทาง หรือนโยบาย เพื่อทำาให้เกิด
ผลในทางปฏิบัติในการเคารพสิทธิมนุษยชน

ตัวอย่างตัวชี้วัดกระบวนการ เช่น นโยบายของรัฐที่พยายามให้เจ้าหน้าที่ตำารวจ
ที่ควบคุมการชุมนุมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย มีการปฏิบัติอย่างสอดคล้องกับมาตรฐานระหว่างประเทศ

เกี่ยวกับการใช้กำาลังของผู้บังคับใช้กฎหมายที่มีอำานาจถืออาวุธ สิ่งนี้จะสะท้อนออกมาในรูปของ
“สัดส่วนของเจ้าหน้าที่ต�ารวจที่ได้รับการฝึกอบรมเกี่ยวกับมาตรฐานระหว่างประเทศฯ” เป็นต้น

๒.๓.๓.๓ ตัวชี้วัดผลลัพธ์ (Outcome Indicators)

ตัวชี้วัดผลลัพธ์เป็นข้อมูลที่ใช้อธิบายความสำาเร็จของการดำาเนินการ หรือความ
พยายามดำาเนินการตามโครงการ หรือมาตรการด้านต่างๆ ที่รัฐดำาเนินการ เพื่อให้สิทธิด้านต่างๆ
เกิดผลขึ้นจริง ทั้งในแง่ของสิทธิมนุษยชนในภาพรวม และสิทธิในแต่ละด้าน ๔๔

นอกจากนั้น ตัวชี้วัดผลยังเป็นสิ่งที่สะท้อนความเหมาะสมของตัวชี้วัดโครงสร้าง
และตัวชี้วัดกระบวนการอีกด้วย นั่นคือ ถ้าความสัมฤทธิ์ผลไม่เกิดขึ้น หรือมีค่าต่ำา แสดงว่า อาจมี

การกำาหนดตัวชี้วัดที่ไม่เหมาะสม เช่น การกำาหนดตัวชี้วัดผลลัพธ์ไม่ได้อยู่บนพื้นฐานของสภาพความ
เป็นจริงของสังคม หรือมีความไม่สอดคล้อง หรือเกิดความไม่สัมพันธ์กันระหว่างตัวชี้วัด ตัวชี้วัด

ผลลัพธ์ มักใช้วัดพันธกรณีในการทำาให้เป็นจริง (obligation to fulfil) ๔๕

ข้อควรคำ�นึงในก�รพัฒน�ตัวชี้วัดด้�นสิทธิมนุษยชน
ประเด็นสำาคัญที่ต้องทำาความเข้าใจ คือ ตัวชี้วัดการดำาเนินการปฏิบัติตาม

พันธกรณีของรัฐ (Compliance Indicators) นั้น มิได้ต้องการใช้เพื่อประเมินตัวชี้วัดผลการดำาเนินงาน

๔๒ ibid.
๔๓ ibid.
๔๔ ibid
๔๕ ibid.