Page 30 - รายงานโครงการศึกษา เรื่อง การจัดทำตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน
P. 30
29
รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง
การจัดทำาตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน
๒.๓.๓ ประเภทของตัวชี้วัดพันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชน
๓๘
ดังกล่าวข้างต้น คำาแนะนำาของสำานักงานข้าหลวงใหญ่สิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ
ได้จำาแนกประเภทของตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนออกเป็นสามประเภท คือ ตัวชี้วัดโครงสร้าง ตัวชี้วัด
กระบวนการ และตัวชี้วัดผลลัพธ์ เพื่อให้สะท้อนพันธะหน้าที่ของรัฐในการเคารพ ปกป้องคุ้มครอง
และการทำาให้เป็นจริง ซึ่งตัวชี้วัดแต่ละประเภทมีลักษณะ ดังนี้
๒.๓.๓.๑ ตัวชี้วัดโครงสร้�ง (Structural Indicators)
ตัวชี้วัดโครงสร้างเป็นตัวชี้วัดที่แสดงความตั้งใจ หรือเจตจำานงของรัฐในการ
เคารพสิทธิมนุษยชน และต้องการยกระดับสิทธิมนุษยชนให้ดียิ่งขึ้นโดยการยอมรับมาตรฐานระหว่าง
๓๙
ประเทศมาปรับใช้ ดังนั้น จึงสะท้อนออกมาในรูปแบบของการให้สัตยาบันสนธิสัญญา หรือข้อ
ตกลงระหว่างประเทศเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน รวมถึงการออกกฎหมายภายใน และมีกลไกที่จำาเป็น
ในการนำาไปสู่การตระหนักถึงการมีสิทธิ เพื่อให้เกิดสิทธิขึ้นในระบอบกฎหมายหรือในสังคม ตัวชี้วัด
โครงสร้างจึงเป็นตัวชี้วัดที่สะท้อนพันธกรณีในการเคารพ (obligation to respect) ได้ชัดเจน ๔๐
ในการพิจารณาตัวชี้วัดโครงสร้างจำาเป็นต้องวิเคราะห์กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับ
สิทธิแต่ละประเภทว่ากฎหมายภายในสอดคล้องกับมาตรฐานระหว่างประเทศหรือไม่ รวมทั้งต้อง
วิเคราะห์ว่ากลไก หรือสถาบันที่มีอยู่นั้นจะมุ่งไปสู่การส่งเสริม และปกป้องคุ้มครองสิทธิให้เป็นไปตาม
มาตรฐานระหว่างประเทศได้อย่างไร นอกจากนั้น ตัวชี้วัดโครงสร้างยังสัมพันธ์กับกรอบนโยบาย
แผน และวิธีการ ของรัฐที่เกี่ยวข้องกับสิทธิแต่ละประเภท ดังนั้น จึงจำาเป็นต้องพิจารณาและวิเคราะห์
นโยบาย และแผน ของรัฐด้วย ๔๑
ดังนั้น จึงอาจเป็นไปได้ว่า สิทธิหลายๆ ประเภทอาจมีตัวชี้วัดเดียวกัน เช่น
ตัวชี้วัดสิทธิในชีวิต กับสิทธิในสุขภาพ อาจใช้การเป็นภาคีกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมือง
และสิทธิทางการเมืองเป็นตัวชี้วัดความตั้งใจของรัฐในการทำาให้บุคคลมีสิทธิในชีวิต และป้องกัน
อันตรายจากโรค หรืออุบัติเหตุ ที่ทำาให้ชีวิตอยู่ในภาวะที่เสี่ยงภัย เป็นต้น
๒.๓.๓.๒ ตัวชี้วัดกระบวนก�ร (Process Indicators)
ตัวชี้วัดกระบวนการเป็นตัวชี้วัดเกี่ยวกับเครื่องมือ หรือวิธีการที่จะทำาให้
การดำาเนินการด้านสิทธิมนุษยชนของรัฐเป็นไปตามเป้าหมาย หรือให้เกิดผลตามนโยบาย หรือแผนที่
กำาหนดขึ้น ดังนั้น ตัวชี้วัดกระบวนการจึงสัมพันธ์กับตัวชี้วัดผลลัพธ์ ซึ่งเป็นสิ่งที่เกิดจากการดำาเนิน
นโยบายหรือแผน หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งเป็นเครื่องมือที่จะนำาไปสู่ความสัมฤทธิผลของเป้าหมายที่ได้
วางไว้ นั่นคือ การบรรลุหน้าที่ในการทำาให้เป็นผลสัมฤทธิ์ขึ้นมา ดังนั้น ตัวชี้วัดกระบวนการจึงเป็น
เครื่องมือสำาคัญในการติดตามและตรวจสอบความก้าวหน้าของการทำาให้เป็นจริง หรือกระบวนการ
๓๘ Office of the High Commissioner for Human Rights (2012), Human Rights Indicators: A Guide to Measurement and Imple-
mentation, Geneva: United Nations, (UN Publication No. HR/PUB/12/5), p. 34.
๓๙ ibid.
๔๐ ibid.
๔๑ ibid.
