Page 49 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

ไม่พอต่อการทํามาหากิน และระเบียบของคณะกรรมการจัดที่ดินแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2532)
ซึ่งได้ยกเลิกระเบียบที่เคยประกาศใช้มารวมทั้งสิ้น 3 ฉบับ เพื่อแก้ไขให้สอดคล้องกับบทบัญญัติของ
กฎหมาย อันส่งผลให้มีการเปลี่ยนแปลงหลักการที่สําคัญ ในการเดินสํารวจออกโฉนดที่ดินให้แก่บุคคล

ที่ครอบครองและทําประโยชน์ในที่ดิน ภายหลังจากวันที่ประมวลกฎหมายที่ดินใช้บังคับและไม่มีใบจอง
ใบเหยียบยํ่า หรือหลักฐานว่าเป็นผู้มีสิทธิตามกฎหมายว่าด้วยการจัดที่ดินเพื่อการครองชีพ ตามมาตรา 58 ทวิ
วรรคสอง (3) แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน ทําให้เป็นการขยายโอกาสให้ผู้บุกรุกที่ดินของรัฐหรือผู้ที่เข้าครอบครอง

ทําประโยชน์โดยไม่ชอบด้วยกฎหมายมีสิทธิได้รับหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินมากยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ยังพบว่า มีใบจอง (น.ส.2) เป็นจํานวนมากตกค้างไม่สามารถนําทําการเดินสํารวจ
ออกโฉนดที่ดินได้เนื่องจากมีเงื่อนไขว่าเมื่อได้รับใบจองแล้ว ต้องเข้าทําประโยชน์ภายในหกเดือน

นับแต่วันได้รับใบจอง และทําประโยชน์ให้แล้วเสร็จภายใน 3 ปี การทําประโยชน์ให้แล้วเสร็จหมายถึง
การทําประโยชน์ ประมาณ 3 ใน 4 ส่วน ตามระเบียบคณะกรรมการจัดที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 2498
ั
ใบจองเป็นหนังสือแสดงการยอมให้เข้าครอบครองที่ดินชั่วคราว จึงมีปญหาในกรณีที่จะโอนที่ดิน
ให้บุคคลอื่นในทางทะเบียนซึ่งจะกระทําได้เฉพาะในกรณีที่ได้รับโฉนดที่ดินหรือหนังสือรับรอง
การทําประโยชน์ในที่ดินดังกล่าวแล้วเท่านั้น หากยังไม่ได้รับหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินดังกล่าว ก็ไม่มีทาง
โอนที่ดินนั้นให้บุคคลอื่นทางทะเบียนได้และเมื่อศึกษาระเบียบของคณะกรรมการจัดที่ดินแห่งชาติ

ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2532) โดยมีวัตถุประสงค์หลายประการแต่ประการสําคัญ ได้แก่ การแก้ไขเพื่อให้
สอดคล้องกับบทบัญญัติของกฎหมาย เนื่องจากระเบียบเดิมมีการกําหนดที่เกินตัวบทโดยเฉพาะ
มาตรา 58 ทวิ แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน อันส่งผลให้มีการเปลี่ยนแปลงหลักการที่สําคัญในกรณีการ

เดินสํารวจออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินให้แก่บุคคลที่ครอบครองและทําประโยชน์ในที่ดิน ภายหลัง
จากวันที่ประมวลกฎหมายที่ดินใช้บังคับและไม่มีใบจองฯ ตามมาตรา58 ทวิ วรรคสอง (3) แห่ง
ประมวลกฎหมายที่ดิน ซึ่งเดิมได้กําหนดให้เฉพาะบุคคลที่ครอบครองและทําประโยชน์ในที่ดินอยู่ก่อน

วันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2512 เท่านั้น จึงจะมีสิทธินําพนักงานเจ้าหน้าที่เดินสํารวจออกโฉนดที่ดินหรือ
หนังสือรับรองการทําประโยชน์ได้ แต่ตามระเบียบของคณะกรรมการจัดที่ดินแห่งชาติ ฉบับที่ 12 มิได้มีการ
กําหนดระยะเวลาดังกล่าวไว้ แต่ประการใด อันทําให้เป็นการขยายโอกาสให้ผู้บุกรุกที่ดินของรัฐหรือ

ผู้ที่เข้าครอบครองทําประโยชน์โดยไม่ชอบด้วยกฎหมายมีสิทธิได้รับหนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน
มากยิ่งขึ้น
ั
2. ปญหาการเดินสํารวจออกโฉนดที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ในการเดินสํารวจ
ออกโฉนดที่ดินของจังหวัดขอนแก่น ปีงบประมาณ พ.ศ. 2550 เจ้าหน้าที่ได้ปฏิเสธที่จะไม่เข้าดําเนินการ
ให้แก่ประชาชนที่มีที่ดินอยู่ในพื้นที่ดําเนินการของสํานักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม เป็นเหตุให้
้
เจ้าของที่ดินจํานวน 51 ราย ฟองคดีต่อศาลปกครองขอนแก่น จากการศึกษา พบว่า มาตรา 58 แห่ง
ประมวลกฎหมายที่ดิน ได้มีแก้ไขเพิ่มเติมหลายครั้ง เดิมเป็นกรณีเดินสํารวจเฉพาะโฉนดที่ดินมิได้มี
่
่
บทบัญญัติเกี่ยวกับเขตปาไม้ถาวรอย่างใด ทั้งนี้เนื่องจากการดําเนินการเกี่ยวกับเขตปาไม้ถาวรได้เริ่ม
เมื่อปี พ.ศ. 2504 อันเป็นระยะเวลาภายหลังจากการประกาศใช้บทบัญญัตินี้แล้ว แต่เมื่อมีการแก้ไขเพิ่มเติม

3‐20