Page 77 - รายงานโครงการศึกษา เรื่อง การจัดทำตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

65

 นักวิชาการ จ านวน 4 คน

 กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และเจ้าหน้าที่ส านักงาน กสม. จ านวน 8 คน

การสัมมนาครั้งนี้มีขึ้นเพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างบุคคลที่เกี่ยวข้องและรับฟังข้อมูล

อันเป็นประโยชน์ในการพัฒนาตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชน โดยคณะผู้ศึกษาเห็นว่าเมื่อมีการใช้ตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชน
เป็นกรอบในการประเมิน ติดตามการด าเนินงานของรัฐแล้ว หน่วยงานของรัฐจะต้องเป็นผู้ได้รับผลโดยตรงจาก
การใช้ตัวชี้วัด ดังนั้นการสัมมนาครั้งนี้จึงเป็นการรับฟังความเห็นของผู้ปฏิบัติงาน เพื่อให้มีการพัฒนาร่วมกัน
ของภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ตามกระบวนการการมีส่วนร่วมในการพัฒนาตัวชี้วัด

หลังจากประธานในพิธีกล่าวเปิดการสัมมนาแล้ว ผู้ช่วยศาสตราจารย์วิชัย ศรีรัตน์ หัวหน้าคณะ
ผู้ศึกษาการจัดท าตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนได้บรรยายน าเรื่องเปูาหมาย ลักษณะ และประโยชน์ของตัวชี้วัดสิทธิ
มนุษยชน ให้ผู้เข้าร่วมสัมมนามีใจความสรุปดังนี้

 ตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชน หมายถึง ข้อมูลจ าเพาะเจาะจงที่ได้ก าหนดขึ้น เพื่อแสดงสภาวะ
หรือสถานะของเปูาหมาย เหตุการณ์ กิจกรรม หรือผลลัพธ์ซึ่งสัมพันธ์กับปทัสถานหรือ
มาตรฐานด้านสิทธิมนุษยชน ข้อมูลนั้นได้บ่งถึง หรือได้สะท้อนหลักการของสิทธิมนุษยชน

และปัญหาของการสิทธิมนุษยชน ข้อมูลเหล่านั้นใช้เพื่อประเมิน ติดตามตรวจสอบ การ
น าหลักการและปทัสถานสิทธิมนุษยชนมาปรับใช้ในประเทศ หรือโดยองค์กรใดองค์กรหนึ่ง
 ประโยชน์ของ “ตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชน” เป็นเครื่องมือสอดส่องการด าเนินงานของ

หน่วยงานต่างๆ ให้สอดคล้องกับพันธะหน้าที่ในการส่งเสริม ปกปูองคุ้มครองและท าให้
สิทธิมนุษยชนเป็นจริงขึ้นเป็นเครื่องชี้ทางในการก าหนดนโยบาย แผน และการปฏิบัติ
ของหน่วยงานต่างๆ ให้สอดคล้องกับหลักการ และปทัสถานสิทธิมนุษยชน ช่วยให้มี

กรอบในการจัดท ารายงานสถานการณ์สิทธิมนุษยชนต่อคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน
ระหว่างประเทศชัดเจนยิ่งขึ้น
 ตัวอย่างการก าหนดตัวชี้วัด “สิทธิในชีวิต”ประเด็นที่พิจารณา คือ สิทธินี้มีขอบเขตแค่ไหน
พันธะหน้าที่ของรัฐมีอย่างไร มิติต่างๆ ที่เกี่ยวกับ “สิทธิในชีวิต หรือองค์ประกอบที่เป็น

สาระแห่งสิทธิ เช่น “ไม่ถูกพรากชีวิตโดยรัฐ” “ไม่ถูกบุคคลอื่นฆ่าตาย” “ไม่ถูกท าให้หายตัว
โดยการใช้ก าลังบังคับ” “มีสภาพแวดล้อมที่เอื้ออ านวยต่อการมีชีวิต”

 ประเภทของข้อมูลที่ใช้ประกอบตัวชี้วัด ข้อมูลที่เป็นตัวเลข สถิติ หรือข้อมูลเชิงคุณภาพ
(หรือข้อมูลเชิงพรรณนา) ที่ใช้เพื่อตอบค าถาม หรือการประเมิน เช่น สิทธิในชีวิตที่
เกี่ยวกับการไม่ถูกพรากชีวิตโดยรัฐ ข้อมูลที่ใช้ในการประเมิน คือ จ านวนบุคคลที่เสียชีวิต
ในขณะบังคับใช้กฎหมาย จ านวนบุคคลที่ตายในขณะอยู่ในเรือนจ า หรือในห้องขัง ซึ่ง

เป็นการชี้ถึงการ“พรากชีวิตโดยรัฐ” ส่วนมิติเกี่ยวกับ “การไม่ถูกพรากชีวิตโดยบุคคลที่
สาม” ข้อมูลที่บ่งถึงอาจเป็นข้อมูลที่แสดงจ านวนบุคคลที่ตายจากการกระท าความผิดที่
เป็นคดีอาญา สัดส่วนคดีที่เกิดขึ้นกับการด าเนินคดีผู้กระท าผิด และมิติที่เกี่ยวกับ
“สภาพแวดล้อมที่เอื้ออ านวยต่อการมีชีวิต” เช่น จ านวนเด็กทารกตายระหว่างแรกเกิด

ถึงอายุหนึ่งเดือน จ านวนบุคคลที่ตายจากสภาพแวดล้อมมลพิษ สารเคมีรั่ว จ านวน
บุคคลที่ตายจากอุบัติรถชนตาย หรือประชากรมีอายุขัยเฉลี่ยกี่ปี เป็นต้น