Page 414 - รายงานโครงการศึกษา เรื่อง การจัดทำตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

336

รวบรวมข้อมูลมาได้ละเอียดรอบด้านมาก คิดว่าคงต้องท างานหนัก เพราะว่ามีตัวชี้วัด มีกลไกในการประเมิน
ซึ่งอาจารย์วิชัยได้รวบรวมข้อมูลมาหมดแล้ว ถือว่ามีรายละเอียดที่ดีเยี่ยม ทั้งนี้มีข้อสังเกต ข้อแนะน า

เสนอแนะ 3 ประการด้วยกัน คือ
1. ชื่อเรื่อง การจัดท าตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน คือ น า
ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนเป็นร่ม การน ามาสู่ตัวชี้วัดไม่ใช่ตัวปฏิญญา ต้องน ากติกา อนุสัญญา พิธี
สารเลือกรับแตกแยกย่อยออกไป ขอเสนอแนะถ้าจะท าให้สมบรูณ์ อาจารย์วิชัยต้องจัดความสัมพันธ์ระหว่าง

ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน และกติกา 2 ฉบับ ด้านสิทธิพลเมืองและสิทธิการเมือง กับสิทธิ
เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม เป็นโครงใหญ่ของการก าหนดตัวชี้วัด แล้วจึงไปร้อยรัดตัวอนุสัญญาซึ่งเป็น
การแตกรายละเอียดบางประเด็นในกติกา 2 ฉบับ เพราะประเด็นในอนุสัญญาต่างๆ ก็มีปรากฏอยู่บ้างใน

บางกติกาแต่ไม่ละเอียด ในท านองเดียวกันมีการเสนอแนะเรื่องพิธีสารเลือกรับ (Optional Protocol)
ตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนสุดท้ายก็โยงไปถึงระดับ Optional Protocol ด้วยแน่นอน ยกตัวอย่างเช่น ท าเรื่อง
เด็ก อย่างน้อย 3 ฉบับ ต้องมีตัวชี้วัดเหมือนกัน เป็นภารกิจที่ต้องท าให้เชื่อมโยงกัน คนอ่านจะได้เห็นว่าจริง
แล้วตัวชี้วัดด้านสิทธิมนุษยชนจะมีชั้น มีล าดับ มีรายละเอียดที่แตกต่างกันในแต่ละด้าน ให้อาจารย์เขียน
เพิ่มเติม

2. การมีบทบังคับ (Sanction) กับพันธกรณี (Obligation) ปฏิญญาสากล กับอนุสัญญาแตกต่าง
กัน อนุสัญญากับพิธีสารเลือกรับนั้นแตกต่างกัน พิธีสารเลือกรับหมายความว่าจะเลือกหรือไม่เลือกก็ได้
หรือในอนุสัญญาจะสงวนบางข้อถ้าไม่ขัดต่อโครงสร้างใหญ่ แต่ตัวกติกาไม่สามารถท าได้ เป็นลักษณะที่

จะต้องอธิบายให้เห็น นอกจากนั้นในเรื่องของ sanction จะมีลักษณะแตกต่างกัน ปฏิญญาสากลกับกติกา
เป็นพวกหนึ่ง อนุสัญญากับพิธีสารเลือกรับก็จะมีรายละเอียดในการท า sanction ซึ่ง sanction ไม่ได้
หมายถึง การแทรกแซง การบังคับ ให้เป็นไปตามที่ต้องการ
3. เจตนารมณ์ หรือ Spirit ของอนุสัญญา กฎหมายระหว่างประเทศแต่ละฉบับมีเจตนารมณ์อะไร

ตัวชี้วัดเหล่านี้เป็นเกณฑ์วินิจฉัยเป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์ข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติตาม
พันธกรณีทั้งหลาย ว่าปฏิบัติได้ตามที่ควรจะเป็นหรือไม่ ซึ่งจะต้องมีกรอบ ประเด็นอะไรที่จะต้องน ามา
วินิจฉัยบ้าง เป็นที่มาของตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชน (Human Rights Indicators) และไม่สามารถก าหนดตายตัว
ได้ว่าจะมีกี่ตัว ซึ่งไม่ควรมากหรือไม่ควรน้อยเกินไป และไม่สามารถก าหนดได้ด้วยตัวเลข แต่จะต้องก าหนด

ได้ด้วยเนื้อหา
ควรมีการอธิบายด้วยว่าจ านวนสามารถก าหนดได้ด้วยข้อเท็จจริงที่ต้องปฏิบัติไม่สามารถก าหนดได้
ด้วยความรู้สึก อยากให้ลงรายละเอียดเรื่องเจตนารมณ์ เพราะว่าถ้าดูอนุสัญญาแต่ละฉบับ มีเจตนารมณ์ไม่
เหมือนกัน มีความแตกต่างกันมาก ไม่พูดถึงกติกา เพราะเป็นร่มครอบคลุมทุกประเด็นอยู่แล้ว อย่างเช่น

ผู้หญิง มีเจตนารมณ์เรื่องของการเลือกปฏิบัติ คนพิการ มีเจตนารมณ์เรื่อง ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
ได้รับการยอมรับเหมือนคนธรรมดา เรื่องเด็กต้องดูถึงครอบครัวไม่เฉพาะตัวเด็กเท่านั้นพวกนี้เป็นกรอบ
ก าหนดตัวชี้วัด สิทธิพลเมือง ด้านกระบวนการยุติธรรม มีเจตนารมณ์เดียวกัน คือ คนจะต้องได้รับการ

ปฏิบัติที่มีความเคารพต่อสิทธิส่วนบุคคล สิทธิเสรีภาพเขาไม่ใช่น าเขามาเข้าสู่กระบวนการต่างๆ ตาม
อ าเภอใจ ถ้ามีตัวชี้วัดจะสามารถชี้ให้เห็นถึงปัญหาที่เกิดขึ้นในการด าเนินการตามกติกา จ าเป็นต้องอธิบายถึง
เจตนารมณ์ของกฎหมายระหว่างประเทศแต่ละฉบับ กติกามีเจตนารมณ์หลายส่วน ในอนุสัญญาแต่ละฉบับก็
มีเจตนารมณ์หลักๆ เพียงอันเดียว
4. ควรมีการวิพากษ์วิจารณ์ตัวชี้วัด ที่ท าๆ มาแล้วให้คนอ่านเข้าใจ ดูว่า indicators ที่มีคุณภาพ

และใช้งานได้แท้จริงเป็นอย่างไร เช่น จ านวนคนที่ได้รับการบริการ เรื่องเด็กที่ได้รับการคุ้มครองจากการ

รายงานการประชุมสัมมนาเชิงปฏิบัติการเรื่องตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชน ครั้งที่ 3