Page 22 - รายงานโครงการศึกษา เรื่อง การจัดทำตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

10

บทที่ 2
พันธกรณีของรัฐในการด าเนินการด้านสิทธิมนุษยชนและ

ความหมายของตัวชี้วัดในการติดตามตรวจสอบการด าเนินการด้านสิทธิมนุษยชน

โดยที่โครงการนี้ต้องการพัฒนาตัวชี้วัดฯ ตาม “ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน” ดังนั้น สิ่งที่ต้อง
ท าความชัดเจนในบทแรกมีดังนี้ คือ ความหมายและขอบเขตของสิทธิมนุษยชนมีอย่างไร ปฏิญญาสากลว่าด้วย
สิทธิมนุษยชนสร้างพันธกรณีระหว่างประเทศหรือไม่และพันธกรณีเหล่านั้นมีอย่างไร และในล าดับต่อมาจะ

ชี้ให้เห็นว่าตัวชี้วัดมีความส าคัญในการปฏิบัติตามพันธกรณีระหว่างประเทศอย่างไร ตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนที่ดี
นั้นควรมีลักษณะอย่างไร และล าดับท้ายสุดคือ สังคมไทยได้มีการพัฒนาตัวชี้วัดที่ใช้ส าหรับงานด้าน
สิทธิมนุษยชนอย่างไร

ดังนั้น ในบทนี้จึงได้แบ่งหัวข้ออธิบายเป็น สี่หัวข้อ ดังนี้ หนึ่ง ความหมายและขอบเขตของสิทธิมนุษยชน
สอง พันธกรณีของรัฐในการด าเนินการด้านสิทธิมนุษยชน สาม ความหมายของตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชน สี่ พัฒนา-
การของการใช้ตัวชี้วัดในงานด้านสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย

2.1 ความหมายและขอบเขตของสิทธิมนุษยชน

ค าว่า “สิทธิมนุษยชน” เป็นค าที่เกิดขึ้นใหม่หลังสงครามโลกครั้งที่สอง แต่อย่างไรก็ตามแนวคิดเกี่ยวกับ
สิทธิมนุษยชนมีมานานแล้วนับตั้งแต่สมัยกรีก สิทธิมนุษยชนเป็นสิทธิที่มิได้อยู่นิ่งเฉยแต่เป็นผลจากวิวัฒนาการ

ของกระบวนการเรียกร้อง (struggle) ของกลุ่มผลประโยชน์ต่างๆ ที่อ้างความชอบธรรมของประโยชน์นั้นๆ ว่า
15
เป็นสิ่งจ าเป็นต่อความเป็นมนุษย์ (human dignity) โดยมีฐานทางกฎหมายในการเรียกร้อง

โดยที่กฎบัตรสหประชาชาติอันเป็นธรรมนูญก่อตั้งสหประชาชาติได้ก าหนดพันธะหน้าที่หลักที่ส าคัญ
ประการหนึ่งขององค์กรแห่งนี้ไว้ในข้อ 1 ว่า บรรดารัฐสมาชิกของสหประชาชาติเชื่อมั่นใน “สิทธิมนุษยชน”
และหน้าที่ของบรรดารัฐสมาชิกจะ “ส่งเสริมและสนับสนุนการเคารพต่อสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพขั้นมูลฐาน
โดยปราศจากความแตกต่างทางด้านเชื้อชาติ เพศ ภาษา หรือศาสนา” แต่ขณะนั้นความหมายของสิทธิ

มนุษยชนยังคลุมเครือว่า คืออะไร มีขอบเขตอย่างไร เช่น สิทธิมนุษยชนของอังกฤษ หมายถึง “หลักนิติธรรม”
ในฝรั่งเศส หมายถึง สิทธิทางการเมืองและสังคมตามปฏิญญาว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิมนุษย์ ในขณะที่ใน
รัสเซีย หมายถึง สิทธิของชนชั้นกรรมาชน ส่วนในสหรัฐอเมริกา อาจหมายถึง “อิสรภาพสี่ประการ” ที่เสนอ
โดยประธานาธิบดีรูสเวลท์ (อิสรภาพทางความคิด อิสรภาพในศาสนา อิสรภาพจากความกลัว และอิสรภาพ

จากความขาดแคลน) นอกจากนั้นประเทศต่างๆ ในภูมิภาคอื่นหาเข้าใจความหมายของค าว่าสิทธิมนุษยชน
16
ตรงกันไม่

15
วิชัย ศรีรัตน์, “แนวคิดและพัฒนาการของกฎหมายสิทธิมนุษยชน”, ใน สาขาวิชานิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
เอกสารการสอนชุดวิชากฎหมายสิทธิมนุษยชน พิมพ์ครั้งที่ 3 (นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช), หน้า 10.
16 วิชัย ศรีรัตน์, อ้างแล้ว.