Page 25 - รายงานโครงการศึกษา เรื่อง การจัดทำตัวชี้วัดสิทธิมนุษยชนเบื้องต้นตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

13

ประเด็นปัญหามีว่า ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนได้ก่อพันธะหน้าที่ให้กับประเทศไทยหรือไม่
ประเด็นนี้ถ้าค าตอบมีว่า “ไม่ก่อพันธกรณีระหว่างประเทศ” กสม. ก็ไม่มีอ านาจหน้าที่รายงาน ข้อถกเถียง

เรื่องสถานะของปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนก่อพันธะหน้าที่ของรัฐหรือไม่ เป็นปัญหาทางทฤษฎี
กฎหมายเท่านั้น ในทางปฏิบัติประเด็นนี้ไม่มีความส าคัญมากนัก

ประเด็นปัญหาทางทฤษฎีเกิดจากการพิจารณาพันธะหน้าที่ของรัฐจาก “ชื่อ” หรือ “ประเภท” ของ

ตราสารระหว่างประเทศ ทั้งนี้เนื่องจากค าว่า“ปฏิญญา” หรือ “Declaration” เป็นตราสารที่จัดท าขึ้นเพื่อ
รวบรวมหลักการเพื่อขอให้ที่ประชุมทางการทูต หรือสมัชชาใหญ่สหประชาชาติรับรอง โดยไม่มีสถานะทาง
กฎหมายผูกพันรัฐให้ต้องปฏิบัติตาม ดังนั้นนักกฎหมายบางท่านมีความเห็นว่า “ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิ
19
มนุษยชนไม่มีพันธกรณีทางกฎหมาย”

อย่างไรก็ตาม นักกฎหมายส่วนใหญ่เห็นพ้องกันว่า “ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน” มีฐานะเป็น
ตราสารที่รวบรวมหลักการสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ ได้ก่อให้เกิดแนวปฏิบัติระหว่างประเทศ (State
practice) โดยที่ประเทศต่างๆ เชื่อว่า สิทธิที่รับรองในปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนนั้นมีค่าทางกฎหมาย

ที่ผูกพันรัฐ (opinio juris) แนวปฏิบัติของรัฐประกอบกับความเชื่อว่าเป็นกฎหมายนี้เอง ท าให้สิทธิต่างๆ ที่
รับรองไว้ในปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนก่อตัวขึ้นเป็นจารีตประเพณีระหว่างประเทศ (international

20

customary law) ซึ่งถือว่าเป็นแหล่งที่มา (source) ของกฎหมายระหว่างประเทศ หรือก่อพันธะระหว่าง
ประเทศ

ประการต่อมา คณะผู้ศึกษาเห็นว่าสิทธิมนุษยชนตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนคือ การอธิบาย
พันธะหน้าที่ตามกฎบัตรสหประชาชาติ เห็นได้ว่าในขณะที่รับรองกฎบัตรสหประชาชาติค าว่าสิทธิมนุษยชนยัง
มีความคลุมเครือ ดังนั้น สหประชาชาติจึงร่างกฎบัตรฯ ขึ้นมา เพื่ออธิบายว่า สิทธิมนุษยชน มีอย่างไร ดังที่

ศาสตราจารย์ จอห์น ฮัมฟรี อดีตผู้อ านวยการฝุายสิทธิมนุษยชน (Human Rights Division) ของ
สหประชาชาติ เห็นว่าการจัดท าปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน “เป็นการอ้างกลับไป (refer back) ถึง
21
กฎบัตรว่าสิทธิมนุษยชน (มาตรา 55, 56) ที่รัฐภาคีต้องการส่งเสริมนั้นมีอะไรบ้าง”

นอกจากนั้นในการประเมินสถานการณ์สิทธิมนุษยชนตามกระบวนการ UPR คณะมนตรีสิทธิมนุษยชน
ได้ใช้ “สิทธิที่ได้รับรองในปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน” เป็นฐานในการพิจารณาพันธะหน้าที่ของรัฐ

ดังนั้น จึงสรุปว่า กสม. มีหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญในการ “ตรวจสอบและรายงานการกระท าหรือการ
ละเลยการกระท า อันเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน หรือไม่เป็นไปตามพันธกรณีระหว่างประเทศ” ที่ก่อโดย
ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

19
อุดมศักดิ์ สินธุวงษ์ “สิทธิมนุษยชน” (กรุงเทพฯ วิญญูชน 2554), หน้า 29.
20
Statute of the International Court of Justice Article 38, [online] Available at
<http://www.icj-cij.org/documents/?p1=4&p2=2&p3=0> (20 May 2012).
21 วิชัย ศรีรัตน์, อ้างแล้ว หน้า 10-11