Page 65 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยสาเหตุการละเมิดสิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรมของเจ้าหน้าที่ตำรวจ
P. 65
54
เจ้าพนักงานผู้ปฏิบัติทุกฝ่ายในกระบวนการยุติธรรมควรที่จะเข้าใจบทบัญญัติกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญาอย่างถ่องแท้ว่ากฎหมายได้บัญญัติวางกรอบแนวการปฏิบัติไว้เช่นใด เจ้าพนักงาน
ผู้ปฏิบัติหรืออาจกล่าวได้ว่าเป็นผู้ใช้บังคับกฎหมาย (Law Enforcement) ต้องกระท าหรือปฏิบัติ
ให้อยู่ภายในกรอบของกฎหมายที่พึงให้กระท าได้อย่างเคร่งครัด โดยกล่าว ว่าบุคคลย่อมมีสิทธิและ
เสรีภาพในชีวิตและร่างกาย การจับ คุมขัง ตรวจค้นตัวบุคคล หรือการกระท าใดอันกระทบต่อสิทธิ
และเสรีภาพ จะกระท ามิได้ เว้นแต่โดยอาศัยตามบทบัญญัติแห่งกฎหมาย
แต่ถึงกระนั้นก็ตามในการใช้กฎหมายนี้ เจ้าหน้าที่หรือผู้ใช้กฎหมายทุกฝ่ายควรที่จะ
ยึดหลักแห่งการอ านวยความยุติธรรมเป็นส าคัญในการปฏิบัติด้วย จึงจะบรรลุวัตถุประสงค์ของการ
ตรากฎหมายนี้ และท าให้สังคมส่วนรวมมีความสงบสุขเรียบร้อยอย่างแท้จริง
ขั้นตอนวิธีการด าเนินคดีอาญา
การศึกษานั้นสมควรที่จะได้มีความเข้าใจถึงเค้าโครงหรือขั้นตอนวิธีการด าเนินคดี
อาญาเสียก่อน ซึ่งการด าเนินคดีอาญานั้นจะเริ่มจากผู้กระท าความผิดอาญาเกิดขึ้น และมีบุคคล
ใดบุคคลหนึ่งได้รับความเสียหาย เนื่องจากการกระท าผิดฐานใดฐานหนึ่งกฎหมายเรียก บุคคลนี้ว่า
“ผู้เสียหาย” ผู้เสียหายสามารถเลือกแนวทางในการด าเนินคดีอาญาได้ 2 วิธี คือ
1. ผู้เสียหายเป็นโจทก์ฟ้องเอง
2. ผู้เสียหายร้องทุกข์มอบคดีให้เจ้าพนักงานด าเนินคดี (พนักงานอัยการเป็นโจทก์)
กล่าวคือ ถ้าหากพนักงานอัยการเป็นโจทก์ฟ้องคดีให้ โดยผู้เสียหายต้องกระท าการ
ร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวนให้ด าเนินคดีกับผู้กระท าความผิด ในกรณีความผิดต่อส่วนตัวก็ต้องมี
ค าร้องทุกข์ตามระเบียบ หรือในกรณีความผิดอาญาแผ่นดิน อาจจะเป็นการร้องทุกข์ของผู้เสีย หาย
หรือบุคคลอื่นท าการกล่าวโทษก็ได้ ว่ามีบุคคลได้กระท าความผิดอย่างหนึ่งขึ้น ถ้ามีการสอบสวน
โดยชอบของ พนักงานสอบสวนแล้ว พนักงานอัยการก็มีอ านาจฟ้องคดีต่อศาลได้ต่อไป กรณี
ผู้เสียหายเป็นโจทก์ฟ้องคดีเอง กรณีเช่นนี้ไม่จ าเป็นต้องมีการสอบสวนของพนักงานสอบสวน
ผู้เสียหายสามารถยื่นฟ้องคดีได้ทันที กรณีผู้เสียหายฟ้องเองนั้นศาลจะต้องท าการไต่สวนมูลฟ้อง
เสียก่อนว่าคดีมีมูลหรือไม่ ถ้าคดีมีมูลศาลจึงประทับฟ้องไว้พิจารณาต่อไป
ความผิดอาญาแผ่นดินพนักงานสอบสวนสามารถด าเนินคดีต่อผู้กระท าผิดได้ แม้จะไม่มี
ค าร้องทุกข์จากผู้เสียหายก็ตาม โดยอาจมีบุคคลอื่นท าการกล่าวโทษขึ้นมาหรือเจ้าพนักงานท าการ
กล่าวโทษก็ตาม แต่ถ้าเป็นความผิดอันยอมความได้จะต้องมีค าร้องทุกข์ตามระเบียบก่อนเสมอ
พนักงานสอบสวนจึงจะมีอ านาจท าการสอบสวน ซึ่งเมื่อพนักงานสอบสวนรับค าร้องทุกข์ ค ากล่าวโทษ
แล้วก็ด าเนินการสอบสวน รวบรวมพยานหลักฐานต่าง ๆ เกี่ยวกับ ความผิดที่เกิดขึ้น โดยพนักงาน
