Page 86 - รายงานผลการตรวจสอบเพื่อมีข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย : กรณีเหตุการณ์การชุมนุมของกลุ่ม นปช. ระหว่างวันที่ 12 มีนาคม 2553 ถึงวันที่ 19 พฤษภาคม 2553

กระทบต่างๆ เหล่านั้น รวมถึงการกำาหนดมาตรการและกลไกเฉพาะในการดูแลการชุมนุม จึงเป็น

เรื่องจำาเป็นเร่งด่วนที่รัฐจะต้องดำาเนินการให้เกิดขึ้น

(๓) การดูแลสถานการณ์การชุมนุมโดยรัฐ ต้องมีหน่วยงานรับผิดชอบเป็น
การเฉพาะ ซึ่งหน่วยงานดังกล่าวต้องมีแผนปฏิบัติการและขั้นตอนที่ชัดเจน

มีเจ้าหน้าที่ที่มีทักษะในการทำางานด้านมวลชน รวมถึงเครื่องมือที่เหมาะสม

ในกรณีที่รัฐมีความจำาเป็นต้องควบคุมสถานการณ์หรือยุติการชุมนุม
โดยการต้องใช้กำาลังเพื่อเข้าไปดำาเนินการ ซึ่งในเรื่องนี้ ศาลปกครองกลางเคยวางหลักการใช้กำาลัง

เข้ายุติการชุมนุมที่สร้างความไม่สงบเรียบร้อยในบ้านเมือง และกรณีที่ละเมิดสิทธิและเสรีภาพ
ของผู้อื่นไว้ในคำาสั่งกำาหนดมาตรการชั่วคราว ในคดีหมายเลขดำา ที่ ๑๖๐๕/๒๕๕๑ ว่า “...การ

กระทำาของเจ้าหน้าที่ตำารวจเพื่อสลายการชุมนุมจะต้องกระทำาเท่าที่จำาเป็น โดยคำานึงถึงความ
เหมาะสม มีลำาดับขั้นตอนตามหลักสากลที่ใช้ในการสลายการชุมนุมของประชาชน...” จึงเห็น

ได้ว่า สิ่งที่รัฐต้องพิจารณาเบื้องต้นในการดำาเนินการดังกล่าว คือ รูปแบบหรือแผนปฏิบัติการที่มี
ขั้นตอน ผู้สั่งการและผู้ปฏิบัติอย่างชัดเจน และเมื่อพิจารณามาตรฐานสากลที่เกี่ยวข้องในเรื่อง

การควบคุมหรือยุติการชุมนุมแล้วพบว่า มีหลักการและกรอบที่สหประชาชาติให้การรับรองอยู่
๒ หลัก คือ ประมวลหลักการประพฤติปฏิบัติสำาหรับเจ้าหน้าที่ผู้บังคับใช้กฎหมาย (Code of

Conduct for Law Enforcement Officials : CCLEO,1979) ซึ่งได้การรับรองโดยที่ประชุม
สหประชาชาติ ข้อมติ ที่ ๓๔/๑๖๙ เมื่อวันที่ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๒๒ และหลักการพื้นฐานในการ

ใช้กำาลังและอาวุธปืนโดยเจ้าหน้าที่ผู้บังคับใช้กฎหมาย (Basic Principles on the Use of Force
and Firearms by Law Enforcement Officials : BPUFF,1990) ซึ่งได้การรับรองโดยการประชุม

สหประชาชาติ ครั้งที่ ๘ ว่าด้วยการป้องกันอาชญากรรมและการปฏิบัติต่อผู้กระทำาผิด ระหว่าง
วันที่ ๒๗ สิงหาคม – ๗ กันยายน ๒๕๓๓ ณ กรุงฮาวานา ประเทศคิวบา ซึ่งหลักการพื้นฐานฯ

ดังกล่าวนี้ ได้กำาหนดขึ้นเพื่อให้รัฐบาลหรือหน่วยงานที่บังคับใช้กฎหมายของรัฐภาคีสามารถใช้เป็น
แนวทางปฏิบัติตามระเบียบและข้อบังคับในการใช้กำาลังและอาวุธกับบุคคล บนหลักการที่ว่าต้อง

ใช้ในสถานการณ์ที่จำาเป็นและพอสมควรแก่เหตุ ทั้งนี้ เพื่อให้เจ้าหน้าที่และหน่วยงานของรัฐ
ตระหนักถึงความจำาเป็นอย่างยิ่งยวดที่ต้องใช้ความพยายามอย่างที่สุดในการใช้วิธีการอื่น

ที่ไม่รุนแรง ใช้การยับยั้งชั่งใจในการใช้กำาลังและอาวุธ และกระทำาการโดยสมควรกับความหนักเบา
ของการกระทำาผิด โดยคำานึงเสมอว่าวิธีการใช้กำาลังและอาวุธเป็นวิธีการสุดท้าย เพื่อลดความ

เสียหายและการบาดเจ็บให้น้อยที่สุด โดยเคารพและรักษาไว้ซึ่งชีวิตมนุษย์ นอกจากนี้ การใช้
เจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐที่เข้าไปควบคุมดูแลการชุมนุมสาธารณะ หรือควบคุมฝูงชนที่มี

การชุมนุม จำาเป็นอย่างยิ่งที่ต้องใช้เจ้าหน้าที่จากหน่วยงานซึ่งได้รับการฝึกอบรมในการควบคุม
ฝูงชนเป็นการเฉพาะ

84
รายงานผลการตรวจสอบเพื่อมีข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย
กรณีเหตุการณ์การชุมนุมของกลุ่ม นปช. ระหว่างวันที่ ๑๒ มีนาคม ๒๕๕๓ ถึงวันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๕๕๓