Page 9 - บทบาทคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
P. 9
ร่วมในการจัดการ การบ ารุงรักษา และการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อมอย่างสมดุลและยั่งยืน ทั้งนี้ ตามที่กฎหมายบัญญัติ
มาตรา ๕๖ สิทธิของบุคคลที่จะมีส่วนร่วมกับรัฐและชุมชนในการบ ารุงรักษา และการได้
ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพ และในการคุ้มครอง
ส่งเสริม และรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม เพื่อให้ด ารงชีพอยู่อย่างปกติและต่อเนื่อง ใน
สิ่งแวดล้อมที่จะไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพอนามัย สวัสดิภาพ หรือคุณภาพชีวิตของ
ตน ย่อมได้รับความคุ้มครอง ทั้งนี้ ตามที่กฎหมายบัญญัติ
การด าเนินโครงการหรือกิจกรรมที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบอย่างรุนแรงต่อคุณภาพ
สิ่งแวดล้อม จะกระท ามิได้ เว้นแต่จะได้ศึกษาและประเมินผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อม
รวมทั้งได้ให้องค์การอิสระซึ่งประกอบด้วยผู้แทนองค์การเอกชนด้านสิ่งแวดล้อมและผู้แทน
สถาบันอุดมศึกษาที่จัดการศึกษาด้านสิ่งแวดล้อม ให้ความเห็นประกอบก่อนมีการ
ด าเนินการดังกล่าว ทั้งนี้ ตามที่กฎหมายบัญญัติ
มาตรา ๕๙ บุคคลย่อมมีสิทธิได้รับข้อมูล ค าชี้แจง และเหตุผล จากหน่วยราชการ
หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือราชการส่วนท้องถิ่น ก่อนการอนุญาตหรือการด าเนิน
โครงการหรือกิจกรรมใดที่อาจมีผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อม สุขอนามัย คุณภาพชีวิต
หรือส่วนได้เสียส าคัญอื่นใดที่เกี่ยวกับตนหรือชุมชนท้องถิ่น และมีสิทธิแสดงความคิดเห็น
ของตนในเรื่องดังกล่าว ทั้งนี้ ตามกระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนที่กฎหมาย
บัญญัติ
และมาตรา ๗๙ รัฐต้องส่งเสริมและสนับสนุนให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการสงวน
บ ารุงรักษา และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพอย่าง
สมดุล รวมทั้งมีส่วนร่วมในการส่งเสริม บ ารุงรักษา และคุ้มครองคุณภาพสิ่งแวดล้อมตาม
หลักการการพัฒนาที่ยั่งยืน ตลอดจนควบคุมและก าจัดภาวะมลพิษที่มีผลต่อสุขภาพอนามัย
สวัสดิภาพ และคุณภาพชีวิตของประชาชน
แนวคิดเรื่องสิทธิชุมชนอาจฟังดูเข้าใจล าบากและไร้หลักการ หากยึดกรอบวิธีคิดแบบสารัตถะ
นิยมทางวัฒนธรรมดังที่เอ่ยถึงในตอนต้น แต่นั่นก็ไม่เป็นไร สิทธิชุมชนก็เฉกเช่นเดียวกับสิทธิอื่นทั้ง
ปวงในประวัติศาสตร์มนุษยชาติ ที่ย่อมถือก าเนิดจากการต่อสู้กับการกดขี่ข่มเหงในสภาพการณ์เฉพาะ
อันหลากหลายนานัปการ และเป็นเรื่องธรรมดาสามัญพอ ๆ กับธรรมชาติของมนุษย์เอง สิ่งที่เราก าลัง
เผชิญหน้ากันอยู่ทุกวันนี้ ก็คือค าถามพื้นฐานเกี่ยวกับการพัฒนาและโลกาภิวัตน์ ซึ่งต้องพิจารณา
ตรวจสอบกันใหม่อย่างเร่งด่วนโดยถ้วนถี่ และปรับมุมมองของมันให้เหมาะสม นี่ก็เช่นเดียวกับเรื่อง
สิทธิชุมชนดังที่เสนอไว้ในที่นี้ สิทธิชุมชนมิใช่สูตรส าเร็จแต่อย่างใด แม้ว่ามันจะฝังรากอยู่ใน
ชีวิตประจ าวันของชุมชนดั้งเดิมและรับรองโดยรัฐธรรมนูญแล้วก็ตาม แต่สิทธิชุมชนก็ยังอยู่ในกระบวน
วิวัฒนาการท่ามกลางกระแสความเปลี่ยนแปลงของโลกรอบด้าน และสิทธิชุมชนก็ไม่จ าต้องหมายถึงการ
๗
