Page 19 - วารสารกฎหมายสิทธิมนุษยชน. ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 (มกราคม - เมษายน 2563)

ปที่ 1 ฉบับที่ 1 (มกราคม – เมษายน 2563) 17

เราไดทราบแลววาขอความคิดวาดวยเสรีภาพนั้นไมมีความหมายอื่นใดไกลไปกวาการที่

รัฐรับรองใหปจเจกบุคคลทั้งหลายดํารงชีวิตอยูในสังคมการเมืองไดอยางมีเหตุมีผล ดังนั้น เมื่อเรา
กลาววามนุษยมีเสรีภาพ ยอมหมายความวา “มีเสรีภาพที่จะกระทําการอยางมีเหตุมีผล” เทานั้น
11
อยางไรก็ตาม เมื่อเราตั้งคําถามวา อะไรคือสิ่งที่กฎหมายซึ่งเปนระบบแหงเหตุผลมุงที่จะคุมครอง
ใหแกปจเจกบุคคลทั้งหลายมากที่สุด เราอาจใหคําตอบวา ไดแก ศักดิ์ศรีความเปนมนุษยนั่นเอง ทั้งนี้ ในการ
สถาปนารัฐธรรมนูญในรัฐใดรัฐหนึ่งมักจะมีการกําหนดให “คุณคาพื้นฐานบางประการ” เปนเปาหมาย

ในการจัดใหมีรัฐธรรมนูญและเปาหมายในการสถาปนาอํานาจปกครอง และคุณคาพื้นฐานเชนวานี้
จะกลายมาเปนหลักการพื้นฐานที่มีความสําคัญมากที่สุดของรัฐธรรมนูญฉบับนั้น ๆ ที่รัฐธรรมนูญ
จะตองปกปกรักษาเอาไวใหได คุณคาพื้นฐานในรัฐธรรมนูญของรัฐตาง ๆ จึงอาจมีเนื้อหาที่แตกตางกันได

ทั้งนี้ ขึ้นอยูกับความสํานึกรวมกันของคนในชาติ วัฒนธรรม หรือประสบการณทางการเมืองของสังคม
การเมืองนั้น ๆ ยกตัวอยางเชน การรางกฎหมายพื้นฐานหรือรัฐธรรมนูญเยอรมัน (Basic Law) ภายหลัง
การสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ยอมเกิดขึ้นจากการพิจารณาและใหความสําคัญกับประสบการณอันเลวราย
ของเยอรมนีที่สงผลใหเกิดความลมสลายทางการเมืองและทางศีลธรรมและการนับถือคุณคาความเปน
มนุษย รัฐธรรมนูญที่ถูกสถาปนาขึ้นมาใหมจึงตองวางรากฐานทางสังคมไมใหเกิดเหตุการณดังกลาวซํ้าอีก

อยางไรก็ตาม คุณคาสูงสุดที่ถูกสถาปนาขึ้นในรัฐธรรมนูญของรัฐหนึ่ง อาจไมใชสิ่งที่เปนคุณคาสูงสุดของ
รัฐธรรมนูญในอีกรัฐหนึ่งก็เปนได ทั้งนี้ เพราะในรัฐอื่น ๆ อาจนับถือคุณคาประการอื่นใหเปนคุณคาพื้นฐาน
ในสังคมการเมืองนั้น ๆ ยกตัวอยางเชน การรักษาจารีตวัฒนธรรมของสังคมการเมืองแบบดั้งเดิมหรือ
12
การยกยองเทิดทูนบุคคลใดหรือสถาบันใดใหมีคุณคาสูงสุดในทางรัฐธรรมนูญ ซึ่งอาจเปนเรื่องที่ขัดแยง
โดยตรงกับอุดมคติเรื่องการนับถือคุณคาสูงสุดในความเปนมนุษยก็เปนได
13
อยางไรก็ตาม หากเรากลาวถึงเฉพาะรัฐเสรีประชาธิปไตยที่ถือประโยชนของประชาชนเปนใหญ
ตองนับวา ศักดิ์ศรีความเปนมนุษยเปนคุณคาสูงสุดที่ถูกรับรองโดยรัฐธรรมนูญ และเมื่อศักดิ์ศรี
14
ความเปนมนุษยเปนคุณคาสูงสุดที่รัฐธรรมนูญมุงคุมครอง ศักดิ์ศรีความเปนมนุษยจึงเปนแกนกลางหรือเปน

จุดเริ่มตนในการรับรองและคุมครองสิทธิขั้นพื้นฐานในประการอื่น ๆ ทั้งปวงดวย คุณคาสูงสุดในทาง
15
รัฐธรรมนูญของศักดิ์ศรีความเปนมนุษยนี้ยอมสงผลโดยตรงในการออกแบบโครงสรางความสัมพันธทั้งหลาย
ในสังคมการเมืองนั้น ๆ และทําใหสังคมการเมืองนั้น ๆ เปนสังคมการเมืองที่ประชาชนดํารงตนหรือใช

11 From Grundrechte als Wertordnung (p. 913), by Schapp, Jan, 1998, JZ 53.
12 จาก ทฤษฎีสิทธิขั้นพื้นฐาน. เลมเดิม. (น. 115).
13 จาก “การปะทะกันแหงคุณคาในกฎหมายรัฐธรรมนูญไทย,” โดย ตอพงศ กิตติยานุพงศ, 2562, วารสารนิติศาสตร
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 48(3), น. 457.
14 เมื่อพิจารณาจากบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญอาจพบรองรอยที่ชี้ใหเห็นวา “ศักดิ์ศรีความเปนมนุษย” เปนคุณคาสูงสุดในทาง
รัฐธรรมนูญ ยกตัวอยางเชน การที่มาตรา 1 ของกฎหมายพื้นฐานหรือรัฐธรรมนูญเยอรมันบัญญัติวา “ศักดิ์ศรีความเปนมนุษยเปนสิ่งที่
ไมอาจถูกลวงละเมิดได” ในขณะที่รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ในมาตรา 4 วรรคหนึ่ง กําหนดไวแตเพียงวา
“ศักดิ์ศรีความเปนมนุษย สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคของบุคคลยอมไดรับความคุมครอง” เปนตน.
15 จาก ทฤษฎีสิทธิขั้นพื้นฐาน. เลมเดิม. (น. 116).