Page 50 - รายงานฉบับสมบูรณ์ เหลียวหลังแลหน้า 2 ทศวรรษ สิทธิมนุษยชนในสังคมไทย
P. 50
จาก 6 มหาวิทยาลัย นำโดยนายจอห์น อึ้งภากรณ์ (พุทธพงษ์ เจียมรัตตัญญู, 2563)
ถึงแม้ว่าจะมีการลงนามในอนุสัญญาและมีผลบังคับใช้แล้ว แต่สถานการณ์เกี่ยวกับสิทธิ
สตรีในสังคมไทยก็ไม่ได้ดีขึ้นอย่างฉับพลันทันที ยังคงมีการละเมิดสิทธิสตรี และมีการ
รณรงค์ต่อสู้เพื่อสิทธิและความเสมอภาคของสตรีในอีกหลายประเด็นต่อมาจวบจนกระทั่ง
ปัจจุบัน
2. อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก (Convention on the Rights of the Child: CRC) อนุสัญญา
ฉบับนี้สหประชาชาติให้การรับรองในปี 2532 ไทยเข้าเป็นภาคีเมื่อ 27 มีนาคม 2535 และ
มีผลบังคับใช้ในสังคมไทยอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 26 เมษายน 2535 โดยได้สงวนไม่
ผูกพันตามอนุสัญญาใน 3 ข้อในช่วงแรก และต่อมาลดข้อสงวนเหลือ 2 ข้อในปี 2546 คือ
อนุสัญญาข้อ 7 เรื่อง การจดทะเบียนการเกิด และการได้สัญชาติของเด็กผู้ลี้ภัย หรือ เด็ก
อพยพที่เกิดในประเทศไทย และอนุสัญญา CRC ข้อ 22 เรื่อง สถานะของผู้ลี้ภัย (รายงาน
ผลการดำเนินการปี 2546: 110) ต่อมาในปี 2563 มีการพยายามผลักดันให้รัฐบาลไทย
ถอนข้อสงวนข้อ 22 เนื่องจากเป็นประเทศเดียวที่มีการสงวนอนุสัญญาข้อนี้ไว้ (ข่าวสด
ออนไลน์, 2563)
3. กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (International
Convention on Civil and Political Rights: ICCPR) กติกานี้ได้รับการรับรองจาก
สหประชาชาติในปี 2509 แต่ไทยลงนามเข้าเป็นภาคีอีก 30 ปีต่อมาคือในปี 2539 เมื่อ
วันที่ 29 ตุลาคม เป็นที่น่าสังเกตว่าการลงนามที่ล่าช้านี้น่าจะมีผลมาจากการเมืองการ
ปกครองในประเทศไทยภายใต้ระบอบการเมืองที่ไม่มีเสถียรภาพและไม่เป็นประชาธิปไตย
อย่างยิ่ง ประกอบกับเป็นช่วงที่สงครามเย็นระหว่างสองขั้วค่าย คือ เสรีนิยมประชาธิปไตย
กับ สังคมนิยมคอมมิวนิสต์กำลังเข้มข้น และเป็นช่วงเวลา 30 ปีที่ไทยมีการละเมิดสิทธิ
เสรีภาพทางการเมืองของพลเมืองมากที่สุดในประวัติศาสตร์หลังการเปลี่ยนแปลงการ
ปกครองมาเป็นระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขก็ว่าได้
โดยเฉพาะมีเหตุการณ์สำคัญที่นำมาสู่การละเมิดสิทธิมนุษยชนของพลเมืองจาก
เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2519 เหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 การกำจัดผู้เห็นต่างทาง
การเมืองที่รู้จักกันในนามปฏิบัติการ “ถีบลงเขา เผาลงถังแดง” ในช่วงปี 2508 – 2523
(สมิทธิ ชูชัยวัฒนา และ กนิษฐา ชิตช่าง, 2558; จุฬารัตน์ ดำรงวิถีธรรม, 2552)
เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ ปี 2535 เป็นต้น
1.4 พัฒนาภาษาสิทธิ(มนุษยชน)
สังคมไทยก่อนปี 2540 นั้นคำว่า “สิทธิมนุษยชน” ยังไม่ค่อยเป็นที่รู้จักแพร่หลายใน
สังคมไทยนักแม้ว่าจะมีการเรียกร้องสิทธิกันอยู่ทั่วไป เช่น สิทธิชุมชน สิทธิการมีส่วนร่วมของ
ประชาชน สิทธิในการถือครองที่ดิน ตลอดจนสิทธิเด็ก สตรี แรงงานและอื่นๆ ทว่ายังไม่มีหลักฐานชี้
ชัดนักถึงคำว่า “สิทธิ” ในฐานะที่เป็น “สิทธิและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษยชน” หรือ “สิทธิมนุษยชน”
อย่างที่สังคมในปัจจุบันรู้จัก ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ (2536: 6) ตั้งข้อสังเกตในเรื่องพัฒนาการสิทธิ
มนุษยชนในสังคมไทยตั้งแต่การพิจารณาที่ภาษาและความหมายที่มีพัฒนาการมาอย่างต่อเนื่อง
แม้ว่าคำว่า “สิทธิมนุษยชน” ดูจะมีความหมายในตัวเอง แต่ชัยวัฒน์ ชี้ให้เห็นเหลี่ยมมุมในการมอง
และทำความเข้าใจสิทธิมนุษยชนเริ่มจากการชี้ชวนให้เห็นว่า “มนุษย์” ถูกมองเห็นอย่างไรบ้าง
กล่าวคือ หากมองมนุษย์เป็นแค่สิ่งมีชีวิต (finish product) ที่ปัจจุบัน แต่มองไม่เห็นว่ามนุษย์ที่มี
ชีวิตคนนั้นๆ มีอนาคตที่จะเติบโตต่อไปในอนาคต และเพื่อจะเติบโตต่อไปอนาคตมนุษย์คนหนึ่งๆ มี
-42-
