Page 107 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย

90

เมื่อเปรียบเทียบกับประเทศไทย “ผู้ทรงสิทธิ” ตามสิทธิชุมชนที่เคยบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ
แห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ซึ่งขยายให้ครอบคลุมสิทธิชุมชน ชุมชนท้องถิ่น ชุมชน

ท้องถิ่นดั้งเดิมเมื่อพิจารณาองค์ประกอบแล้ว อาจให้ความหมายได้ดังนี้

1) ชุมชน หมายถึง กลุ่มบุคคลที่สามารถด้าเนินวิถีชีวิตตามปกติ และพึ่งตนเองได้ในทางสังคม
วัฒนธรรมซึ่งมีความเกี่ยวพันกันโดยมีความผูกพันวิถีชีวิต วัฒนธรรม ความเชื่อ ความสนใจ

หรือผลประโยชน์ร่วมกัน มีการจัดองค์กร และแบบแผนในการบริหารจัดการกลุ่มอย่างต่อเนื่อง

รวมทั้งมีการแสดงเจตนาแทนกลุ่มได้
2) ชุมชนท้องถิ่น หมายถึง ชุมชนที่มีความผูกพันวิถีชีวิต วัฒนธรรม ความเชื่อ ความสนใจ

หรือผลประโยชน์ในพื้นที่ทางภูมิศาสตร์แห่งใดแห่งหนึ่งรวมกัน ซึ่งเป็นความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนกับ

คุณค่าต่าง ๆ ที่อยู่ในพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ทางใดทางหนึ่งหรือมิติใดมิติหนึ่ง โดยชุมชนท้องถิ่นมีความ
แตกต่างกับชุมชน คือ กลุ่มคนที่มารวมตัวกันเป็นชุมชนท้องถิ่นนั้น เป็นกลุ่มคนที่มีความสัมพันธ์กับ

คุณค่าต่าง ๆ ที่อยู่ในพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ในมิติใดมิติหนึ่ง แต่กลุ่มคนที่มารวมตัวกันเป็นชุมชนนั้น

ไม่จ้าเป็นต้องมีความสัมพันธ์กับคุณค่าต่าง ๆ ที่อยู่ในพื้นที่ภูมิศาสตร์ในมิติใดมิติหนึ่งแต่อย่างใด
3) ชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม หมายถึง ชุมชนท้องถิ่นที่ยังมีความเป็นพื้นบ้าน และด้ารงวิถีชีวิต

แบบดั้งเดิมซึ่งในต่างประเทศใช้ค้าว่า “ชนเผ่าพื้นเมือง” (Indigenous People) ในประเทศไทย

หมายความว่า ชุมชน ประชาชน และประชาชาติ ผู้ที่โดยความสืบเนื่องทางประวัติศาสตร์กับสังคม
ในช่วงที่มีการสถาปนาอาณาเขตของรัฐปัจจุบัน พิจารณาตนเองว่ามีอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่แตกต่าง

ไปจากวัฒนธรรมกระแสหลักของสังคม โดยที่พวกเขามิใช่กลุ่มครอบง้าในสังคมรัฐชาติและมีความ

มุ่งมั่นที่จะอนุรักษ์ พัฒนา และสืบทอดพื้นที่ของบรรพบุรุษ และอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ ตลอดจน
ภาษาของตนสู่คนรุ่นอนาคต ในฐานะที่เป็นรากฐานการด้ารงอยู่ของความเป็นพลเมืองที่มีแบบแผนทาง

วัฒนธรรม สถาบันทางสังคม และระบบนิติธรรมของตนเองในการอยู่ร่วมกับคนกลุ่มอื่น ๆ อย่างสันติ

สุขในสังคม รัฐชาติ “กลุ่มชาติพันธุ์” (Ethnic group) ถึงแม้ยังมีข้อถกเถียงทางวิชาการในด้าน
ความหมาย แต่โดยความเข้าใจทั่วไป หมายถึงกลุ่มสังคมที่มีวัฒนธรรม ความเชื่อตามประเพณีและ

ภาษารวมกัน ดังนั้น กลุ่มชาติพันธุ์ที่มีความเป็นมาทางประวัติศาสตร์ยังคงรักษาวัฒนธรรมประเพณี

และมีความมุ่งมั่นที่จะสืบทอดสู่คนรุ่นอนาคต รวมทั้งมิได้เป็นกลุ่มครอบง้าของสังคม จึงเข้าข่าย
ขอบเขตความหมายของความเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ได้

ประเทศไทยมีการใช้ค้าว่าชนเผ่าพื้นเมือง (Indigenous People) โดยอ้างอิงถึงอนุสัญญา

องค์การ แรงงานระหว่างประเทศ ฉบับที่ 169 (ที่ได้กล่าวถึง “ชนพื้นเมือง” และ “ชนเผ่า” ในประเทศ
อิสระ) เนื่องจากมีลักษณะใกล้เคียงกับบริบทของชนเผ่าพื้นเมืองในประเทศไทย ดังนั้น ค้าว่า “ชนเผ่า

พื้นเมือง” ที่ใช้จึงมีนัยครอบคลุมความหมายทั้งสองค้า กล่าวคือ ค้าว่า “ชนพื้นเมืองและชนเผ่า” ซึ่ง
สอดคล้องกับข้อเสนอของผู้เชี่ยวชาญสหประชาชาติที่ใช้ค้าว่า Indigenous People เพื่ออธิบาย