Page 108 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย

91

ความหมายครอบคลุมกลุ่มชนทั้งสองที่ระบุไว้ในอนุสัญญาองค์การแรงงานระหว่างประเทศ ฉบับที่
169 และประเทศไทยได้มีการใช้ค้าว่า “ชนเผ่าพื้นเมือง” ให้เป็นค้าแปลของ Indigenous People

มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2544 สิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยที่ปรากฏตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540

ได้รับรองและคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิของบุคคลที่รวมกันเป็นชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมไว้ อันเป็นการ
ก่อให้เกิด “การรับรองตัวตน” ในทางกฎหมาย (Legal entity) ท้าให้ชุมชนในฐานะ “หมู่คณะที่แยก

ออกมาจากบุคคลธรรมดา” ที่รวมตัวกันเป็นชุมชน กลายเป็นผู้ทรงสิทธิตามกฎหมายเพื่อประโยชน์

และความมุ่งหมายบางประการ และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ก็ได้รับรอง
สิทธิชุมชนเช่นเดียวกัน และได้ขยายการรองรับตัวตนของผู้ทรงสิทธิในสิทธิชุมชนให้ขยายออกไปถึง

ชุมชนและชุมชนท้องถิ่น และชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม แต่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช

2560 ได้รับรองสิทธิชุมชนไว้ในรูปแบบ “สิทธิของบุคคลและชุมชน” โดยไม่ได้ระบุค้าว่าชุมชนดั้งเดิม
เอาไว้ซึ่งอาจท้าให้การตีความเรื่องสิทธิของชุมชนมีความคลาดเคลื่อนได้ การไม่ระบุชุมชนท้องถิ่น

ดั้งเดิมเอาไว้อาจจะเป็นปัญหาในการตีความด้านกฎหมาย เพราะในทางสังคมวิทยา ชุมชนกับชุมชน

ท้องถิ่นดั้งเดิม มีความแตกต่างกันในแง่ของถิ่นที่อยู่ ความผูกพันต่อวัฒนธรรม การสืบทอดรักษาความ
เป็นชุมชน เพราะนอกจากชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมจะเป็นชุมชนที่มีเงื่อนไขที่เกี่ยวกับพื้นที่ ที่ตั้ง อาณาบริเวณ

ทางกายภาพตามธรรมชาติในทางภูมิศาสตร์แห่งใดแห่งหนึ่งโดยเฉพาะ ซึ่งเป็นลักษณะส้าคัญของ

ชุมชนท้องถิ่นแล้ว ชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมยังต้องมีลักษณะของความเป็นพื้นบ้าน และมีการด้าเนินชีวิต
แบบดั้งเดิมในสภาพแวดล้อมทางสังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรมที่มีมาตั้งแต่เดิมอีกด้วย

4.4.3 ช่องว่างและสถานะทางกฎหมายสูงสุดของประเทศไทยในการคุ้มครองสิทธิชุมชน
ในทางปฏิบัติและการมีส่วนร่วมจัดการทรัพยากรในพื นที่

ในปัจจุบัน (พ.ศ. 2563) ที่ประเทศไทยอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

พุทธศักราช 2560 พบว่า รัฐธรรมนูญฯ ฉบับดังกล่าวยังมีการรับรองสิทธิชุมชนซึ่งมีอยู่ในรัฐธรรมนูญ
ฯ ฉบับ พุทธศักราช 2550 ไว้เช่นเดิม และได้ขยายสิทธิของบุคคลและชุมชนเพิ่มรวมถึงได้บัญญัติให้

หน่วยงานรัฐมีหน้าที่ที่เกี่ยวเนื่องกับสิทธิชุมชนอีกด้วย กล่าวคือ ได้ก้าหนดสิทธิและเสรีภาพของปวง

ชนชาวไทยตาม หมวด 3 โดยมาตราที่เกี่ยวข้อง เช่น มาตรา 41, 42 และ 43 โดยเฉพาะมาตรา 43
บุคคลและชุมชนย่อมมีสิทธิ ประกอบด้วย 4 วรรค ดังนี้

1) อนุรักษ์ ฟื้นฟู หรือส่งเสริมภูมิปัญญา ศิลปะ วัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม และจารีต

ประเพณี อันดีงามทั้งของท้องถิ่นและของชาติ
2) จัดการ บ้ารุงรักษา และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และความ

หลากหลาย ทางชีวภาพอย่างสมดุลและยั่งยืนตามวิธีการที่กฎหมายบัญญัติ