Page 37 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

รายงานการศึกษาวิจัย
โครงการการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

นอกจากหลักการสิทธิมนุษยชนจะปรากฏทั้งในเรื่องความมุ่งมั่นและหลักการของอาเซียน
อาเซียนยังตระหนักถึงความจ าเป็นของการก่อตั้งกลไกด้านสิทธิมนุษยชนในระดับภูมิภาค ดังที่ปรากฏใน
กฎบัตรอาเซียน หมวด 14 องค์กรด้านสิทธิมนุษยชนอาเซียน มาตรา 14.1 “เพื่อสอดคล้องกับความมุ่ง

ประสงค์และหลักการของกฎบัตรอาเซียนเกี่ยวกับการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพขั้น
พื้นฐาน ให้อาเซียนจัดตั้งองค์กรสิทธิมนุษยชนอาเซียนขึ้น” โดยองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนตามหมวด 14 ของ
กฎบัตรอาเซียนถูกระบุให้มีแนวทางการด าเนินงานภายใต้เอกสารขอบเขตอ านาจหน้าที่ที่ก าหนดโดย
ที่ประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน โดยบทบัญญัติดังกล่าวเป็นที่มาของการก่อตั้งกลไกสิทธิมนุษยชน

ของอาเซียน โดยเฉพาะคณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน และหลักการสิทธิ
มนุษยชนยังน าไปสู่การจัดตั้งคณะกรรมาธิการอาเซียนเกี่ยวกับการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิสตรีและเด็ก
ด้วย รายละเอียดเกี่ยวกับองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนทั้งสองของอาเซียนจะกล่าวถึงในบทถัดไป

4.2 กลไกด้านสิทธิมนุษยชนของอาเซียน
อาเซียนถือเป็นองค์กรระดับภูมิภาคล่าสุดที่ได้จัดตั้งกลไกด้านสิทธิมนุษยชนขึ้น และเมื่อ
เปรียบเทียบขอบเขตอ านาจหน้าที่ หรือศักยภาพในการด าเนินการกับกลไกสิทธิมนุษยชนของภูมิภาคอื่นๆ

ดังที่ได้กล่าวถึงในบทที่ 2 แล้ว ยังถือว่ากลไกสิทธิมนุษยชนของอาเซียนยังมีการพัฒนาในระดับที่เริ่มต้น
เท่านั้น โดยยังไม่มีการรับเรื่องราวร้องเรียนหรือมีการจัดตั้งองค์กรที่มีอ านาจหน้าที่ในการวินิจฉัยข้อพิพาท
ด้านสิทธิมนุษยชนเป็นการเฉพาะ ทั้งนี้ควรกล่าวย้ าด้วยว่า ส าหรับกลไกสิทธิมนุษยชนระดับภูมิภาคยังไม่มี

มาตรฐานในลักษณะเดียวกับการจัดตั้งสถาบันสิทธิมนุษยชนระดับประเทศซึ่งสหประชาชาติได้ส่งเสริมให้
ประเทศต่างๆ จัดตั้งขึ้นตามแนวทางหลักการปารีส (Paris Principles) โดยก าหนดองค์ประกอบและ
หลักการด าเนินการพื้นฐานไว้ เช่น หลักความเป็นอิสระ และการท าหน้าที่ในการตรวจสอบกรณีเกิดการ
36
ละเมิดสิทธิมนุษยชน เป็นต้น ในประชาคมอาเซียน องค์กรที่ถือว่าเป็นกลไกหลักในด้านสิทธิมนุษยชนคือ

คณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน และมีคณะกรรมาธิการอาเซียนว่าด้วยการ
ส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิสตรีและสิทธิเด็กท าหน้าที่เกี่ยวกับสิทธิสตรีและเด็กโดยเฉพาะ นอกจากนั้นยังมี
คณะกรรมการอาเซียนว่าด้วยการอนุวัติการตามปฏิญญาการคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิแรงงานข้ามชาติซึ่ง
ท าหน้าที่หลักในการพัฒนาตราสารว่าด้วยการคุ้มครองแรงงามข้ามชาติโดยเฉพาะ ส่วนองค์กรที่ใช้ชื่อว่า

คณะกรรมการอาเซียนด้านสตรี (ASEAN Committee on Women หรือ ACW) นั้นไม่รวมอยู่ในบริบท
ของการศึกษาในครั้งนี้ เนื่องจากเป็นองค์กรที่ท าหน้าที่ในการประสานงานด้านนโยบายเกี่ยวกับการพัฒนา
37
บทบาทของสตรีระหว่างประเทศสมาชิกและไม่มีอ านาจหน้าที่โดยตรงในการคุ้มครอง (Protect) สิทธิสตรี

36 ดูมติสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติที่รับรองหลักการปารีสได้ที่
http://www.ohchr.org/EN/Countries/NHRI/Pages/NHRIMain.aspx
37 ACW จัดตั้งขึ้นเมื่อปี 2002 (2546) ขึ้นแทนที่โครงการสตรีอาเซียน (ASEAN Women’s Programme) ซึ่งตั้งขึ้นในปี
1981 โดยสามารถดูแผนงานระหว่างปี 2011-2015 ของ ACW ได้ที่
http://www.asean.org/storage/images/2012/publications/ACW%20Work%20Plan%202011-2015.pdf.

National Human Rights Commission of Thailand 30