Page 38 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

รายงานการศึกษาวิจัย
โครงการการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

4.2.1 คณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน (ASEAN
Intergovernmental Commission on Human Rights)

คณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชนอาเซียน (ASEAN
Intergovernmental Commission on Human Rights: AICHR) ถูกก่อตั้งขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ.2552 เพื่อท า
หน้าที่ในด้านการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพขั้นพื้นฐานของประชาชนในภูมิภาค
อาเซียนโดยในปฏิญญาชะอ า หัวหินจัดตั้งคณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนก าหนดให้

AICHR เป็นองค์กรหลัก (Overarching institution) ในด้านสิทธิมนุษยชนของอาเซียน
38

AICHR ได้ด าเนินภารกิจในฐานะองค์กรหลักของอาเซียนด้านสิทธิมนุษยชนมาเป็น

ระยะเวลากว่า 6 ปีจนถึงปัจจุบันและได้มีการพัฒนาบทบาทขององค์กรอย่างต่อเนื่อง ความส าเร็จหลักของ
คณะกรรมาธิการในช่วงที่ผ่านมาคือการจัดท าปฏิญญาอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน (ASEAN Human
Rights Declaration: AHRD) ซึ่งเป็นเสมือนจุดเริ่มต้นของอาเซียนที่ได้มีเอกสารพื้นฐานที่แสดงเจตจ านง
ร่วมกันเพื่อพัฒนามาตรฐานการส่งเสริมและคุ้มครองด้านสิทธิมนุษยชนในภูมิภาค อย่างไรก็ตาม
คณะกรรมาธิการยังประสบกับความท้าทายในหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นการขาดความเข้าใจร่วมกันของ

ประเทศสมาชิกเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน กระบวนการตัดสินใจ และข้อจ ากัดในเอกสารขอบเขตอ านาจหน้าที่
และการปฏิบัติหน้าที่ โดยในส่วนนี้จะวิเคราะห์ถึงขอบเขตหน้าที่ของคณะกรรมาธิการซึ่งจะเชื่อมโยงกับ
ความท้าทายในการด าเนินการของ AICHR ที่จะกล่าวถึงในบทที่ 5 ต่อไป

การจัดตั้ง AICHR เป็นไปตามเจตนารมณ์ที่ปรากฏในกฎบัตรอาเซียน (มาตรา 14) และ
แผนงานการจัดตั้งประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (ส่วน A.1.5) ซึ่งระบุถึงการจัดตั้งองค์กรด้าน
สิทธิมนุษยชนของอาเซียน โดยมีการแต่งตั้งคณะกรรมการระดับสูงขององค์กรอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

เพื่อท าหน้าที่ยกร่างเอกสารขอบเขตอ านาจหน้าที่ (Terms of Reference) ของคณะกรรมาธิการ ซึ่งได้รับ
ความเห็นชอบโดยที่ประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน (ASEAN Foreign Ministers Meeting: AMM)
ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2552 และต่อมาในการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ 15 ที่ชะอ า หัวหิน ประเทศ
ไทย เดือนตุลาคมในปีเดียวกัน ผู้น าอาเซียนได้ให้การรับรองปฏิญญาชะอ า-หัวหิน (Cha-am Hua Hin

Declaration) ว่าด้วยแผนงานการจัดตั้งประชาคมอาเซียนพ.ศ. 2552-2558 ซึ่งรวมถึงประชาคมการเมือง
และความมั่นคง คณะกรรมาธิการจึงได้ถูกก่อตั้งอย่างเป็นทางการในการประชุมครั้งดังกล่าว ซึ่งถือเป็น
ประวัติศาสตร์ของประเทศไทยที่เป็นประเทศที่ “ให้ก าเนิด” ทั้งอาเซียนเมื่อปี พ.ศ. 2510 และ AICHR ซึ่ง
เป็นองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนหลักของอาเซียน โดยเอกสารขอบเขตอ านาจหน้าที่ก าหนดให้ AICHR

ประกอบด้วยผู้แทนประเทศสมาชิกอาเซียนประเทศละหนึ่งคน รวมเป็นสิบคน ทั้งนี้ ส าหรับต าแหน่ง
ประธานของคณะกรรมาธิการ (Chairperson) คือผู้แทนประเทศในคณะกรรมาธิการที่ท าหน้าที่เป็น
ประธานอาเซียน โดยผู้แทนไทยคนแรกได้แก่ ดร. ศรีประภา เพชรมีศรี ที่ได้ท าหน้าที่เป็นประธาน

คณะกรรมาธิการฯ ในช่วงปี พ.ศ. 2552 ในฐานะที่ประเทศไทยเป็นประธานอาเซียนอีกด้วย
คณะกรรมาธิการชุดแรกนอกจากจะสามารถเจรจาปฏิญญาสิทธิมนุษยชนอาเซียนแล้ว ยังได้จัดท าเวปไซต์
ของคณะกรรมาธิการขึ้นเพื่อเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารของคณะกรรมาธิการที่ www.aichr.org

38 Cha-Am Hua Hin Declaration on the Intergovernmental Commission on Human Rights, para 8.

National Human Rights Commission of Thailand 31