Page 160 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)
P. 160
บทที่ 5
แนวทางในการรับรองการให้สิทธิการใช้ประโยชน์ในที่ดิน
− ด าเนินการโครงการปรับปรุงแผนที่แนวเขตที่ดินของรัฐแบบบูรณาการ มาตราส่วน 1 : 4,000
(One Map) โดยยึดพื้นที่ตามความเป็นจริงก่อนแนวเขตของหน่วยงาน
5.4 การรับประกันสิทธิในอันที่จะอยู่อาศัยหรือใช้ประโยชน์ในที่ดินของตนโดยปกติสุข
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้บัญญัติไว้ในมาตรา 25 ว่า บุคคลย่อมมีสิทธิ
และเสรีภาพที่จะท าการนั้นได้และได้รับความคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญตราบเท่าที่การใช้สิทธิหรือเสรีภาพ
เช่นว่านั้นไม่ละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลอื่น ดังนั้น ในการใช้สิทธิเสรีภาพในที่ดินตามรัฐธรรมนูญ
ต้องอยู่ภายใต้กฎเกณฑ์เพื่อคุ้มครองส่วนรวม และไม่ก่อให้เกิดผลกระทบทางลบแก่ผู้อื่น โดยรัฐมีหน้าที่ในการ
สร้างกลไกเพื่อไม่ให้เกิดการละเมิดสิทธินั้น
หน้าที่ของรัฐในการด าเนินการเกี่ยวกับทรัพยากร
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 72 ก าหนดให้รัฐวางแผนการใช้ที่ดินของ
ประเทศให้เหมาะสมกับสภาพของพื้นที่รวมทั้งจัดให้มีการวางผังเมืองทุกระดับและบังคับการให้เป็นไปตามผัง
เมืองอย่างมีประสิทธิภาพ โดยสอดคล้องกับความต้องการของประชาชนในพื้นที่ โดยไม่มีการก าหนดข้อยกเว้น
ดังนั้น กฎหมายผังเมืองจึงเป็นการวางแผนการใช้ที่ดินของประเทศ ซึ่งรัฐจะต้องบังคับการให้เป็นไปอย่างมี
ประสิทธิภาพ การยกเลิกผังเมืองเป็นการละเมิดหน้าที่ของรัฐ ท าให้การใช้ประโยชน์ที่ดินขาดประสิทธิภาพ
และกระทบต่อประชาชนผู้มีส่วนได้เสียในที่ดินซึ่งถูกยกเว้นกฎหมายผังเมืองนั้น
หน้าที่ของรัฐในการจัดให้มีการศึกษาและประเมินผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อมและ
สุขภาพของประชาชนหรือชุมชน
มาตรา 58 รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้ก าหนดว่าในการด าเนินการใด
ที่อาจมีผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติ คุณภาพสิ่งแวดล้อม สุขภาพ รัฐต้องด าเนินการให้มีการศึกษาและ
ประเมินผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนหรือชุมชน รวมถึงจัดให้มีการรับฟังความ
คิดเห็นของผู้มีส่วนได้เสียและประชาชนและชุมชนที่เกี่ยวข้องก่อน โดยมิได้มีการก าหนดว่าสามารถยกเว้นได้
ดังนั้น รัฐจึงมีหน้าที่จัดให้มีการศึกษาและประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ การประเมินดังกล่าวต้องมีการ
มีส่วนร่วมของประชาชนผู้มีส่วนได้เสีย มีการก าหนดมาตรการเยียวยาหากเกิดความเสียหาย และได้รับการ
รับรองจากผู้เชี่ยวชาญโดยครบถ้วนตามมาตรฐาน เพื่อเป็นหลักประกันสิทธิของประชาชน
สิทธิได้รับการเยียวยาที่มีประสิทธิภาพ
ผู้ถูกละเมิดสิทธิย่อมต้องได้รับการเยียวยาแนวทางของสหประชาชาติ ประกอบด้วย (1) การเข้าถึง
กระบวนการยุติธรรมอย่างเท่าเทียมและมีประสิทธิภาพ (2) การได้รับการชดเชยที่เหมาะสมและรวดเร็ว และ
(3) การเข้าถึงข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการละเมิดสิทธิและกระบวนการเยียวยา โดยเฉพาะเมื่อรัฐมีการใช้มาตรการ
บังคับอพยพ (forced eviction) ซึ่งเป็นมาตรการที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนในที่อยู่อาศัย ต้องมีการแสดงอย่าง
สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย 5-11
