Page 161 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)
P. 161
รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดท าข้อเสนอแนะ มาตรการ หรือแนวทางในการส่งเสริมและ
คุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
ชัดเจนว่ามาตรการดังกล่าวถูกใช้ในฐานะมาตรการสุดท้าย ผ่านการพิจารณาด้วยหลักเกณฑ์ตามกฎหมายและ
การมีส่วนร่วม และต้องมีการเยียวยาที่เหมาะสม
สิทธิของนักต่อสู้เพื่อสิทธิมนุษยชนในประเด็นที่ดิน
การถูกบังคับสูญหายของนักต่อสู้เพื่อสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย นอกจากกรณีของนายพอละจี
รักจงเจริญ ซึ่งเป็นประเด็นที่ดินในเขตพื้นที่ป่าไม้แล้ว ยังมีอีกหลายกรณีในหลายประเด็น ซึ่งส่งผลกระทบต่อ
สิทธิมนุษยชนและความโปร่งใสของรัฐ ดังนั้น เพื่อเป็นการป้องกันการบังคับสูญหายและแก้ไขเมื่อเกิดการ
บังคับสูญหาย อันเป็นการปกป้องคุ้มครองสิทธิของประชาชน รัฐจะต้องมีการยอมรับหลักการที่ส าคัญเกี่ยวกับ
การบังคับสูญหายไว้ในกฎหมาย อันได้แก่ การผลักภาระการพิสูจน์ไปที่เจ้าหน้าที่ของรัฐ การสันนิษฐานความ
เป็นผู้เสียหายเมื่อมีการหายสาบสูญภายใต้การควบคุมตัวของเจ้าหน้าที่รัฐ รวมถึงการขึ้นบัญชีขาว (whitelist)
เพื่อให้นักต่อสู้เพื่อสิทธิมนุษยชนไม่เฉพาะแต่ประเด็นที่ดินได้รับการจับตามองจากสื่อและสาธารณชน ซึ่งเป็น
มาตรการเชิงป้องกันการบังคับสูญหาย
สิทธิในการเข้าถึงข้อมูล
เนื่องจากการเข้าถึงข้อมูลเป็นปัจจัยพื้นฐานในการมีส่วนร่วมและความสามารถในการวิพากษ์วิจารณ์
การตัดสินใจของรัฐ การที่ประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลจะเป็นการคุ้มครองสิทธิในการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง
ดังนั้น ข้อมูลที่เกี่ยวข้องไม่ว่าจะเป็นด้านกฎหมายผังเมือง การประเมินผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม ด้านความ
ปลอดภัยอื่นๆ ต้องเป็นข้อมูลที่สามารถเข้าถึงได้โดยสาธารณะ
ความรับผิดชอบในการประกอบการทางธุรกิจ
การด าเนินธุรกิจอาจส่งผลกระทบทางลบต่อที่ดินได้ในหลายกรณี โดยอาจเป็นผลกระทบต่อทรัพยากร
ที่อยู่ในบริเวณที่ดินนั้น หรือการใช้ประโยชน์ในที่ดินของผู้อื่นก็ได้ ซึ่งรัฐควรบังคับใช้กฎหมายผังเมือง กฎหมาย
ควบคุมอาคาร กฎหมายควบคุมโรงงาน และการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมอย่างเข้มงวด และส่งเสริมให้
ผู้ประกอบการด าเนินธุรกิจโดยค านึงถึงผลกระทบทางสังคมอื่นๆ ตลอดจนการรวมหลักการสิทธิมนุษยชนไว้ใน
นโยบายขององค์กร เช่น มีการประเมินความเสี่ยงด้านสิทธิมนุษยชน เป็นต้น
ดังนั้น เพื่อคุ้มครองสิทธิในอันที่จะใช้ที่ดินโดยปกติสุข รัฐต้องด าเนินการดังต่อไปนี้
− บังคับใช้กฎหมายผังเมือง กฎหมายควบคุมอาคาร กฎหมายควบคุมโรงงาน กฎหมายการสาธารณสุข
ภายใต้มาตรฐานเดียวกันโดยไม่มีข้อยกเว้น
− ให้มีการประเมินผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมในการด าเนินการใดๆ ที่ก าหนดไว้ตามรัฐธรรมนูญและ
กฎหมายส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม บนมาตรฐานเดียวกันโดยไม่มีข้อยกเว้น
− ประกาศใช้กฎหมายซึ่งอนุวัติการมาจากอนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองบุคคล
ทุกคนจากการหายสาบสูญโดยถูกบังคับ (The International Convention for the Protection
of All Persons from Enforced Disappearance: ICPPED)
5-12 สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย
