Page 134 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)
P. 134
บทที่ 3
สถานการณ์ในประเทศไทย
ควำมไม่เป็นธรรมในด้ำนภำษี
จากกรณีศึกษาของพื้นที่ชุมชนบ่อแก้ว จังหวัดชัยภูมิ ประชาชนมีหน้าที่ต้องเสียภาษีบ ารุงท้องที่ตาม
กฎหมาย แต่การเสียภาษีดังกล่าวก็ไม่สามารถยกอ้างต่อรัฐว่าตนมีสิทธิในที่ดินได้
ควำมไม่มั่นคงของสิทธิในที่ดิน
จากกรณีศึกษาสถานการณ์ข้างต้นจะเห็นได้ว่า การครอบครองที่ดินของประชาชนพ้นไปจากกรอบ
ของกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองตามกฎหมายที่ดินแล้ว ประชาชนไม่มีสิทธิใดจะใช้อ้างกับรัฐถึงการ
ครอบครองที่ดินมาก่อน ในขณะเดียวกัน การด ารงชีวิตและการอาศัยท ากินในที่ดินจะตกอยู่ภายใต้ความ
ไม่แน่นอน กล่าวคือ ประชาชนไม่อาจทราบได้ว่าตนจะสามารถอยู่อาศัยท ากินในที่ดินดังกล่าวต่อไปได้ถึงเมื่อใด
ตัวอย่างของกรณีที่ชัดเจนคือ กรณีที่ดินในเขตทหารที่สิทธิของประชาชนมีสิทธิเพียงแค่ตามสัญญาเช่าเท่านั้น
ซึ่งหน่วยงานของรัฐมีสิทธิที่จะไม่ให้เช่าที่ดินต่อก็ได้
กำรยกเว้นมำตรกำรคุ้มครองประชำชนจำกผลกระทบจำกกำรใช้กรรมสิทธิ์ของเอกชนคนอื่น
ทั้งกฎหมายผังเมืองและกฎหมายส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมต่างเป็นกฎหมายที่เข้ามา
คุ้มครองสิทธิของประชาชนจากการได้รับผลกระทบจากการใช้กรรมสิทธิ์ของเอกชนคนอื่น ผ่านมาตรการทาง
กฎหมาย เช่น การจัดโซนนิ่งการใช้ประโยชน์ที่ดิน การให้จัดท ารายงานผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เป็นต้น ท าให้
ในการสร้างโรงงานต้องตั้งในพื้นที่เฉพาะตามแนวเขตสีที่ก าหนดไว้ในกฎหมายผังเมือง และจะต้องมีการจัดท า
รายงานผลกระทบเพื่อศึกษาว่ากิจกรรมดังกล่าวจะไม่ไปกระทบต่อสิทธิของประชาชนคนอื่น อย่างไรก็ตาม
ผลของพระราชบัญญัติเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก พ.ศ. 2561 ท าให้เกิดการยกเว้นการใช้กฎหมายเหล่านี้ได้
ภายใต้เงื่อนไขที่ก าหนดไว้เป็นพิเศษในกฎหมาย
ควำมไม่เสมอภำคในกำรรับภำระสำธำรณะ
ผลจากนโยบายการพัฒนาพื้นที่ในเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกก่อให้เกิดผลที่ตามมาคือ การที่รัฐ
น าทรัพยากรที่ประชาชนจ าเป็นต้องใช้ร่วมกันไปใช้เพื่อประโยชน์ของคนบางกลุ่มเท่านั้น เช่น การที่รัฐผันน้ า
ไปให้แก่พื้นที่ในเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกมากกว่าการผันน้ าไปให้เขตชุมชน ก่อให้เกิดการแย่งกันบริโภค
ทรัพยากรน้ าระหว่างเขตอุตสาหกรรมกับเขตชุมชน เป็นต้น กรณีเช่นนี้ท าให้ชุมชนต้องรับภาระสาธารณะ
มากกว่าชุมชนอื่น เพราะต้องเสียประโยชน์ในการบริโภคทรัพยากรมากกว่า โดยที่รัฐยังไม่ได้ก าหนดมาตรการ
เยียวยาจากนโยบายที่ชัดเจน
สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย 3-23
