Page 57 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน
P. 57
ตราสารสิทธิมนุษยชนในอาเซียน
บทที่ ๕ เป็นการวิเคราะห์ตราสารหรือพันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนในอาเซียน ซึ่งเป็นวัตถุประสงค์หลักของ
รายงานฉบับนี้ โดยคณะผู้วิจัยใช้เอกสารที่ส�านักเลขาธิการอาเซียนรวบรวมและเผยแพร่อย่างเป็นทางการทางเว็บไซต์ของ
41
42
อาเซียน (www.asean.org) ซึ่งได้รวบรวมอยู่ในภาคผนวก ๑ และเป็นเอกสารที่ส�านักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน
แห่งชาติก�าหนดให้เป็นเอกสารหลักในการวิเคราะห์ โดยจากการตรวจสอบและวิเคราะห์เอกสารดังกล่าวประกอบ
ข้อเท็จจริงที่เกี่ยวข้องพบว่า พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนในอาเซียนที่มีผลผูกพันทางกฎหมาย (Legally binding หรือ Hard
law) มีอยู่อย่างจ�ากัด (รายละเอียดปรากฏในหัวข้อ ๕.๒) ซึ่งน่าจะมีสาเหตุสองประการ คือ ประการแรก การรวมตัวใน
อาเซียนในช่วงที่มีการจัดท�าวิสัยทัศน์ฉบับแรก (ดูหัวข้อ ๖.๑) มีวัตถุประสงค์หลักในการขับเคลื่อนการรวมตัวด้านเศรษฐกิจ
มิใช่ด้านสังคมหรือสิทธิมนุษยชน ประเด็นสิทธิมนุษยชนที่ปรากฏขึ้นก่อนการประกาศใช้กฎบัตรอาเซียนมีลักษณะเป็น
ประเด็นที่เป็นผลลัพธ์หรือผลกระทบของการรวมตัวทางเศรษฐกิจมากกว่าที่จะเป็นประเด็นหลัก และประการที่สอง
กฎบัตรอาเซียนเพิ่งมีผลใช้บังคับเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๕๑ ดังนั้น การพัฒนาตราสารด้านสิทธิมนุษยชนที่มีผลผูกพันทางกฎหมาย
จึงยังมีอยู่อย่างจ�ากัดแต่มีแนวโน้มที่จะเพิ่มจ�านวนมากขึ้น ซึ่งเป็นผลโดยตรงจากการจัดตั้งกลไกสิทธิมนุษยชนอาเซียนที่มี
อ�านาจหน้าที่ในการพัฒนามาตรฐานสิทธิมนุษยชน นอกจากนั้น ยังพบว่าตราสารสิทธิมนุษยชนส่วนใหญ่ของอาเซียนมี
ลักษณะเป็นตราสารทางการเมือง (Political instruments) ซึ่งแสดงออกถึงเจตจ�านงทางการเมืองของประเทศสมาชิกใน
การให้ความร่วมมือในประเด็นสิทธิมนุษยชนด้านต่าง ๆ และรวมถึงการพิจารณาความเป็นไปได้ในการจัดท�าตราสารทาง
กฎหมายต่อไปโดยตราสารสิทธิมนุษยชนที่ส�าคัญที่สุด คือ ปฏิญญาสิทธิมนุษยชนอาเซียน (AHRD) ซึ่งถูกประกาศใช้ในปี
41 เอกสารเกี่ยวกับ Asian Legal Instrument, Association of Southeast Asian Unions สืบค้นจาก http://agreement.
asean.org/
42 เอกสารฉบับนี้เป็นฉบับที่ส�านักเลขาธิการอาเซียนได้จัดท�าขึ้นใหม่แทนที่ข้อมูลเดิมที่ได้เคยประกาศไว้และส�านักงาน
คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติใช้ในการประกาศขอบเขตงานจ้าง (TOR) ซึ่งคณะผู้วิจัยได้รวมข้อมูลเดิมดังกล่าวในภาคผนวก ๒
56
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ
