Page 9 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
P. 9
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ
รัฐธรรมนูญในอดีต รัฐธรรมนูญในอนาคต
บัญญัติเรื่องหน้าที่ของประชาชนในการปกป้องสิ่งแวดล้อม ควรบัญญัติเรื่องหน้าที่ของประชาชนและหน้าที่ของรัฐ
ในการปกป้องสิ่งแวดล้อมให้ชัดเจน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
หน้าที่ของรัฐควรเขียนไว้ในลักษณะที่มีผลผูกพันที่มี
บทลงโทษหากไม่ปฏิบัติตาม
บัญญัติเรื่องหน้าที่ของรัฐในการปกป้องสิ่งแวดล้อม
โดยบัญญัติไว้ในหมวดแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ
บทบำทขององค์กรสิทธิมนุษยชนและศำล
องค์การระหว่างประเทศระดับภูมิภาคด้านสิทธิมนุษยชน เช่น ศาลสิทธิมนุษยชนระดับภูมิภาค หรือคณะ
กรรมการสิทธิมนุษยชนระดับภูมิภาคต่าง ๆ นั้น ถือว่ามีอิทธิพลต่อการพัฒนากฎหมายระหว่างประเทศเกี่ยวกับสิทธิ
มนุษยชนอยู่มาก พบว่าในหลายกรณีสิทธิมนุษยชนที่ได้รับการรับรองขึ้นใหม่ก็เกิดขึ้นจากแนวทางปฏิบัติของรัฐในระดับ
ภูมิภาคก่อน แล้วจึงได้รับการรับรองในระดับระหว่างประเทศตามมา อย่างไรก็ตาม หากจะน�าบทบาทของศาลสิทธิมนุษยชน
หรือคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนระดับภูมิภาคมาปรับใช้กับศาลหรือคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนของประเทศไทยจะ
ต้องพิจารณาให้รอบคอบ เพราะอ�านาจ บริบท และโครงสร้างในการบริหารจัดการมีความแตกต่างกัน ประเทศไทย
ไม่ได้จัดตั้งศาลสิทธิมนุษยชนขึ้นเป็นการเฉพาะ ดังนั้น การฟ้องร้องคดีที่เกี่ยวข้องกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนจะต้อง
พิจารณาลักษณะของข้อพิพาทว่าตกอยู่ภายใต้เขตอ�านาจของศาลใด ศาลที่พิจารณาคดีเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิมนุษยชน
ในประเทศไทยจึงแตกต่างกันไป ตามแต่การน�าเอากฎหมายที่ให้สิทธิในการฟ้องร้องคดีหรือกฎหมายที่ก�าหนดเขตอ�านาจ
ศาล มาปรับใช้ในแต่ละกรณี ในเมื่อประเทศไทยไม่ได้มีศาลที่ตัดสินคดีหรือข้อพิพาทเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนไว้
เป็นการเฉพาะ ในอนาคตอาจต้องพิจารณาว่าคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติควรจะได้รับอ�านาจหน้าที่ที่มากกว่า
ในปัจจุบันเกี่ยวกับการวินิจฉัยชี้ขาด/ระงับข้อพิพาทเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนในเบื้องต้นได้จะเป็นการดีหรือไม่
คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติของไทยมีอ�านาจตรวจสอบและเสนอมาตรการการแก้ไขกรณีที่มีการกระท�า
หรือการละเลยการกระท�าอันเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนได้ ต่อเมื่อมิใช่เป็นเรื่องที่มีการฟ้องร้องเป็นคดีอยู่ในศาลหรือที่
ศาลพิพากษาหรือมีค�าสั่งเด็ดขาดแล้ว ในการรับเรื่องร้องเรียนการละเมิดสิทธิมนุษยชนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม จากตัวอย่าง
ระหว่างปี พ.ศ. ๒๕๕๖ – พ.ศ. ๒๕๕๗ พบว่าการละเมิดสิทธิชุมชนมีจ�านวนมากกว่าการละเมิดสิทธิประเภทอื่น รองลงมา
คือ การละเมิดสิทธิในการจัดการ/ใช้ที่ดิน และการละเมิดสิทธิในทรัพย์สินตามล�าดับ เรื่องร้องเรียนอื่นนอกจากนี้ ได้แก่
เรื่องละเมิดสิทธิในที่อยู่อาศัย ละเมิดสิทธิเสรีภาพในการประกอบอาชีพ ละเมิดสิทธิในกระบวนการยุติธรรม และละเมิด
สิทธิในข้อมูลข่าวสาร
ศาลรัฐธรรมนูญมีอ�านาจหน้าที่หลักในการพิจารณาความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของกฎหมาย หากกฎหมาย
ฉบับใดมีเนื้อหาเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนซึ่งได้รับการรับรองตามรัฐธรรมนูญ ก็อยู่ภายใต้เขตอ�านาจของศาล
รัฐธรรมนูญ ค�าพิพากษาของศาลรัฐธรรมนูญของไทยมีเพียงสองเรื่องที่มีประเด็นเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อม
8
