Page 184 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
P. 184
ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อม
เพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
ตราสารสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศที่มีผล เนื้อหาสาระที่เกี่ยวกับข้องกับสิทธิมนุษยชน
ผูกพันรัฐภาคี
มาตรา ๒๕ ห้ามเลือกประติบัติต่อชนพื้นเมือง และต้องส่งเสริมให้
ชนพื้นเมืองมีส่วนร่วมในปัญหาดังกล่าวด้วย
มาตรา ๒๙ ชนพื้นเมืองมีสิทธิในการอนุรักษ์และปกป้องสิ่งแวดล้อม
และความสามารถในการผลิตของพื้นที่ ดินแดน หรือแหล่งทรัพยากร
๒๓ อนุสัญญามินามาตะว่าด้วยปรอท มาตรา ๑ ก�าหนดวัตถุประสงค์ของอนุสัญญาเพื่อปกป้องสุขภาพ
ค.ศ. ๒๐๑๓ ของมนุษย์และสิ่งแวดล้อมจากผลในทางลบของสารปรอทและลด
จ�านวนการปล่อยสารปรอทสู่ชั้นบรรยากาศ พื้นดิน และน�้า
จากตารางจะเห็นได้ว่า ตราสารสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศที่มีผลผูกพันรัฐ ไม่มี
ตราสารใดที่ระบุชัดเจนว่า สิทธิในสิ่งแวดล้อมอยู่ในฐานะของสิทธิมนุษยชน ส่วนใหญ่จะมีเพียงการกล่าวถึงหน้าที่ของรัฐ
ภาคีที่จะต้องปฏิบัติตามความตกลงที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม
อย่างไรก็ดี สิทธิข้างเคียงที่เป็นสิทธิมนุษยชนยังปรากฏอยู่ในหลักการต่าง ๆ ของ
ตราสารระหว่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สิทธิเชิงกระบวนการจะพบได้ในหลายตราสาร เช่น สิทธิในการเข้าถึงข้อมูล
ข่าวสาร สิทธิในการมีส่วนร่วมตัดสินใจด้านสิ่งแวดล้อม สิทธิในการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมทางสิ่งแวดล้อม (อนุสัญญา
ว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดสัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ ค.ศ. ๑๙๗๓, อนุสัญญาแห่งสหประชาชาติว่าด้วย
ทะเล ค.ศ. ๑๙๘๒, พิธีสารมอนทรีออลว่าด้วยสารท�าลายชั้นบรรยากาศ ค.ศ. ๑๙๘๗, อนุสัญญาแห่งสหประชาชาติว่าด้วย
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ค.ศ. ๑๙๙๒, อนุสัญญาบาเซลว่าด้วยการเคลื่อนย้ายของเสียอันตรายข้ามแดน ฯลฯ)
นอกจากนี้ ยังมีสิทธิเชิงเนื้อหาที่เป็นสิทธิมนุษยชนและปรากฏอยู่ในตราสารที่มีผล
ผูกพัน เช่น สิทธิในการได้รับชดเชยเยียวยาความเสียหาย สิทธิในการเป็นเจ้าของทรัพย์สิน สิทธิในชีวิตและสุขภาพ เป็นต้น
แต่จะไม่พบว่ามีตราสารระหว่างประเทศด้านสิ่งแวดล้อมฉบับใดกล่าวว่าสิทธิที่เป็นสิทธิข้างเคียงของการคุ้มครอง
สิ่งแวดล้อมเหล่านี้เป็นสิทธิมนุษยชนแต่อย่างใด ดังนั้น จึงแสดงให้เห็นว่าตราสารสิ่งแวดล้อมที่มีผลผูกพันระหว่างประเทศ
ยังคงไม่น�าสิทธิในสิ่งแวดล้อมมาใช้บังคับเช่นสิทธิมนุษยชนโดยตรงในปัจจุบัน
(๒) ตราสารสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศที่ไม่มีผลผูกพันรัฐ
ตารางที่ ๖.๔ ตราสารสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศที่ไม่มีผลผูกพันรัฐ
ตราสารสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศที่มีผล เนื้อหาสาระที่เกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชน
ผูกพันรัฐภาคี
๑ ปฏิญญาแห่งที่ประชุมสหประชาชาติ ปฏิญญาฉบับนี้เป็นตราสารฉบับแรกที่ก�าหนดความสัมพันธ์ระหว่าง
ว่าด้วยสิ่งแวดล้อมของมนุษย์ การคุ้มครองสิ่งแวดล้อมกับสิทธิมนุษยชน โดยระบุในหลักการแรกว่า
ค.ศ. ๑๙๗๒ (ปฏิญญาสตอกโฮล์ม) มนุษย์มีสิทธิขั้นพื้นฐานในการมีชีวิตที่มีเสรีภาพ มีความเสมอภาค
และมีเงื่อนไขที่เพียงพอ ในสภาพแวดล้อมที่มีคุณภาพที่ท�าให้ชีวิตมี
ศักดิ์ศรีและมีความเป็นอยู่ที่ดี และมนุษย์จะต้องรับผิดชอบในการ
ปกป้องและปรับปรุงสิ่งแวดล้อมเพื่อคนรุ่นปัจจุบันและคนรุ่นอนาคต
183
