Page 175 - รายงานผลการประเมินสถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี 2559
P. 175
ในภาคเหนือและภาคตะวันตกของประเทศ และกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ ทั้งที่อาศัยอยู่บนพื้นที่สูงปะปนกับชาวเขา อาทิ ปะหล่อง
ตองสู้ คะฉิ่น จีนฮ่อ ไทลื้อ ไทยใหญ่ มอญ และอื่น ๆ ประมาณ ๗๐,๐๐๐ คน และกลุ่มชาวเลในภาคใต้ (มอแกนและ
๓๒๐
อูรักลาโว้ย) ประมาณ ๑๐,๐๐๐ คน นอกจากนี้ ยังมีคนต่างด้าวที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยอีกจ�านวนหนึ่ง โดยคนต่างด้าว
บางกลุ่มอยู่ในประเทศไทยโดยไม่มีสถานะที่ถูกต้องตามกฎหมาย ประกอบด้วย ผู้ที่อพยพเข้ามาจากประเทศเพื่อนบ้านและ
อยู่ในประเทศไทยมานานแล้ว ประมาณ ๕๐๐,๐๐๐ คน แรงงานต่างด้าวจากเมียนมาร์ ลาว และกัมพูชาที่เข้ามาท�างาน
ในประเทศไทยโดยไม่ผ่านกระบวนการที่ถูกต้องประมาณไม่ต�่ากว่า ๑,๒๐๐,๐๐๐ คน ผู้หนีภัยการสู้รบจากประเทศเมียนมาร์
๓๒๑
ที่อาศัยอยู่ในค่ายตามแนวชายแดนไทย-เมียนมาร์ ประมาณ ๑๑๐,๐๐๐ คน คนไร้รัฐ และคนไทยพลัดถิ่น
๖.๑.๓ สถานการณ์ปี ๒๕๕๙
สถานการณ์สิทธิของกลุ่มชาติพันธุ์ คนไร้รัฐและไร้สัญชาติในประเทศไทย ในภาพรวมซึ่งเชื่อมโยงกับกฎหมายภายใน
๓๒๒
ประเทศไทย ในปี ๒๕๕๙ พบว่า ประชากรในกลุ่มชาติพันธุ์ คนไร้รัฐและไร้สัญชาติ หากเป็นบุคคลสัญชาติไทยมีสิทธิทั้งปวง
เช่นเดียวกับประชาชนชาวไทยทั่วไป ทั้งนี้ ในกรณีของประชากรกลุ่มชาติพันธุ์ที่เป็นบุคคลไร้รัฐ ไร้สัญชาติ หรือไม่มีสถานะทาง
ทะเบียน จะได้รับสิทธิขั้นพื้นฐานทั่วไปตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย กล่าวคือ การมีสิทธิทางการศึกษา
โดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณส�าหรับการศึกษาภาคบังคับ และได้รับวุฒิการศึกษาหลังจากที่ส�าเร็จการศึกษา
การมีสิทธิในการรักษาพยาบาล แม้ว่าจะยังไม่ได้หลักประกันสุขภาพแบบบังคับ แต่ก็สามารถใช้หลักประกันสุขภาพทางเลือกได้
การมีสิทธิในการท�ากินหรือประกอบอาชีพต่าง ๆ รวมถึงการลงทุนประกอบธุรกิจ โดยไม่ขัดกับข้อก�าหนดทางกฎหมาย
โดยต้องขออนุญาตและต้องไม่ท�าอาชีพที่สงวนให้บุคคลสัญชาติไทย รวมถึงการมีสิทธิในการเดินทางเพื่อการศึกษาและการ
รักษาพยาบาล การประกอบอาชีพโดยต้องมีการขออนุญาต การมีสิทธิ์ในทรัพย์สิน โดยเฉพาะสังหาริมทรัพย์ โดยการซื้อ ขาย
เช่าหรือท�านิติกรรมตามกฎหมายเอกชนเกี่ยวกับทรัพย์สินนั้น ๆ ได้ แต่ไม่รวมถึงกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์ (บ้าน ที่ดิน
๓๒๓
และสิ่งปลูกสร้างใด ๆ) เว้นแต่จะมีกฎหมายที่ก�าหนดเป็นลักษณะเฉพาะ การมีสิทธิในกระบวนการยุติธรรม โดยครอบคลุม
สิทธิในการฟ้องคดีทั้งทางแพ่งและพาณิชย์ ทางอาญา และทางปกครอง โดยมีความเสมอภาคในกระบวนการยุติธรรม การร้องขอ
ทนายความจากศาล การที่ศาลต้องรับฟังค�าให้การแก้ฟ้องอย่างเท่าเทียมกับคนที่มีสัญชาติและอื่น ๆ ทั้งนี้ บุคคลไร้รัฐ
ไร้สัญชาติ หรือไม่มีสถานะทางทะเบียนจะไม่มีสิทธิในการเข้าร่วมทางการเมือง กล่าวคือ สิทธิในการเลือกตั้ง และการลงสมัคร
รับเลือกตั้ง แต่อย่างใด ในขณะที่สิทธิในการรับรองสถานะบุคคลตามกฎหมายที่เหมาะสม หากมีข้อเท็จจริงที่เชื่อได้ว่ามีสัญชาติไทย
ก็สามารถขอพิสูจน์สัญชาติไทยได้ หรือหากเชื่อได้ว่าเป็นคนต่างด้าวที่อาจได้รับอนุญาตให้เข้าเมืองและอาศัยอยู่อย่างถูกกฎหมาย
ก็สามารถขอสิทธิในการเข้าเมืองและอาศัยอยู่อย่างถูกกฎหมาย โดยในระหว่างที่ยังมีสถานะบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียน
ให้ถือว่ามิใช่บุคคลไร้รัฐ เนื่องจากมีสิทธิในสถานะบุคคลตามกฎหมายการทะเบียนราษฎรของประเทศไทยแล้ว แต่อยู่ระหว่าง
รอการก�าหนดสิทธิในสถานะบุคคลที่เหมาะสม โดยให้ได้รับการผ่อนผันให้สิทธิอาศัยอยู่ในประเทศไทยในพื้นที่ที่ได้รับ
การท�าทะเบียนประวัติ มีสถานะเป็นราษฎรไทยประเภท “คนอยู่ชั่วคราว” แม้ว่าจะไร้สัญชาติและไร้สถานะคนเข้าเมือง
ที่ชอบด้วยกฎหมายก็ตาม
รายละเอียดสถานการณ์สิทธิของกลุ่มชาติพันธุ์ คนไร้รัฐและไร้สัญชาติในประเทศไทย ปี ๒๕๕๙ มีสถานการณ์
หลัก ๆ ดังนี้
๑) นโยบายหรือมาตรการที่รัฐด�าเนินการในปี ๒๕๕๙ รัฐเร่งรัดโครงการก�าหนดสถานะให้แก่บุคคลไร้สัญชาติ
โดยเฉพาะเด็กและเยาวชนทั้งในและนอกระบบการศึกษาให้ได้รับสัญชาติไทยอย่างถูกต้อง เพื่อเข้าสู่สิทธิและสวัสดิการรัฐ
๓๒๐ ข้อมูลตามรายงานผลการด�าเนินงานของประเทศไทยตามอนุสัญญา CERD ฉบับที่ ๑ - ๓ (ภาษาอังกฤษ), หน้า ๗ - ๘
๓๒๑ ประมาณการตามที่ปรากฏในยุทธศาสตร์การจัดการปัญหาสถานะและสิทธิของบุคคลปี ๒๕๔๘
๓๒๒ กลุ่มงานประเมินและรายงานสถานการณ์สิทธิมนุษยชน ส�านักวิจัยและวิชาการ ส�านักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ, รายงานสถานการณ์สิทธิมนุษยชน
จาก เวที กสม. พบประชาชนในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (วันที่ ๒๘ - ๓๐ มีนาคม ๒๕๕๙) ภาคเหนือ (วันที่ ๒๕ - ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๕๙) ภาคกลางรวมภาคตะวันออกและ
ภาคตะวันตก (วันที่ ๒๗ - ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๕๙) และภาคใต้ (วันที่ ๒๓ - ๒๕ สิงหาคม ๒๕๕๙)
๓๒๓ ในส่วนนี้หมายถึง การซื้อ-ขาย และถือครองกรรมสิทธิ์ในรถยนต์และรถจักรยานยนต์ย่อมกระท�าได้ เนื่องจากรถยนต์และรถจักรยานยนต์มิใช่อสังหาริมทรัพย์แต่
ยังมีการตีความของส�านักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ และกรมการขนส่งทางบกซึ่งยังท�าให้เป็นข้อจ�ากัดในทางปฏิบัติ โดย ณ ปัจจุบัน ภาคประชาสังคมได้เสนอให้จัดกฎหมายใน
เชิงปกครอง เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องต่อสาธารณชน
รายงานผลการประเมินสถานการณ์ 174 ด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๕๙
