Page 170 - รายงานผลการประเมินสถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี 2559
P. 170
สภาพบ้านเมืองมีความเป็นระเบียบเรียบร้อย และสามารถพัฒนาพื้นที่ได้อย่างเต็มศักยภาพเกิดความสมดุลและยั่งยืน
ทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม ปัจจุบันประเทศไทยมีกฎหมายส�าคัญที่ใช้บังคับคือ พระราชบัญญัติการ
ผังเมือง พ.ศ. ๒๕๑๘ โดยกฎหมายดังกล่าวก�าหนดให้มีการจัดท�าผังเมืองใน ๒ รูปแบบ คือ (๑) ผังเมืองรวม ซึ่งเป็นมาตรการ
ควบคุมโดยทั่วไปที่ใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาและด�ารงรักษาเมือง และบริเวณที่เกี่ยวข้องหรือชนบทในด้านการใช้ประโยชน์
ในทรัพย์สิน การคมนาคมขนส่ง การสาธารณูปโภค บริการสาธารณะและสภาพแวดล้อม โดยใช้บังคับในรูปแบบของกฎกระทรวง
และ (๒) ผังเมืองเฉพาะ ซึ่งเป็นผังที่ก�าหนดรายละเอียดที่ใช้พัฒนาหรือด�ารงรักษาบริเวณเฉพาะแห่ง รวมทั้งมาตรการต่าง ๆ
ที่จ�าเป็นทางผังเมืองที่มีความชัดเจน เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างเป็นรูปธรรม โดยใช้บังคับในรูปแบบของพระราชบัญญัติ ๓๐๙
ในการจัดท�าผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะ กฎหมายว่าด้วยการผังเมือง
ได้ก�าหนดกระบวนการ ขั้นตอนการมีส่วนร่วมและสิทธิของประชาชนในการจัดท�า
ผังเมืองดังกล่าวไว้ คือ การวางและจัดท�าผังเมืองรวมใด กรมโยธาธิการและผังเมืองหรือ
เจ้าพนักงานท้องถิ่นแล้วแต่กรณี จะต้องจัดให้มีการโฆษณาให้ประชาชนทราบ แล้วจัดการ
ประชุมไม่น้อยกว่าหนึ่งครั้ง เพื่อรับฟังข้อคิดเห็นของประชาชนในท้องที่ที่จะมีการวาง
และจัดท�าผังเมืองรวมนั้น และเมื่อคณะกรรมการผังเมืองด�าเนินการวางผังเสร็จสิ้นแล้ว
ยังต้องปิดประกาศแผนที่แสดงเขตของผังเมืองรวมไว้ในที่เปิดเผย ณ ที่ว่าการเขต
หรือที่ท�าการแขวงของกรุงเทพมหานครหรือที่ว่าการอ�าเภอ ที่ท�าการขององค์การบริหารส่วนท้องถิ่น และสาธารณสถานภายในเขต สถานการณ์สิทธิมนุษยชนกรณีเฉพาะ
ของผังเมืองรวมนั้นเป็นเวลาไม่น้อยกว่าเก้าสิบวัน โดยเชิญชวนให้ผู้มีส่วนได้เสียไปตรวจดูแผนผังและข้อก�าหนดของผังเมืองรวมได้
ณ กรมโยธาธิการและผังเมือง หรือที่ท�าการของเจ้าพนักงานท้องถิ่นผู้วางและจัดท�าผังเมืองรวมนั้นโดยผู้มีส่วนได้เสียมีสิทธิ
ร้องคัดค้าน ขอให้แก้ไขหรือเปลี่ยนแปลงหรือยกเลิกข้อก�าหนดเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์ที่ดินของผังเมืองรวมนั้นก็ได้ ๓๑๐
ในขณะที่ พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ เป็น
กฎหมายซึ่งมีเจตนารมณ์เพื่อควบคุมการขยายตัวของเมืองในด้าน
การก่อสร้างอาคาร โดยก�าหนดมาตรการในด้านการควบคุมเกี่ยวกับ บทที่
๕
ความมั่นคงแข็งแรง ความปลอดภัย การป้องกันอัคคีภัย การสาธารณสุข
การรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม การผังเมือง การสถาปัตยกรรม และการ
อ�านวยความสะดวกแก่การจราจร ทั้งนี้ เพื่อประโยชน์ในด้านความมั่นคง
แข็งแรง ความปลอดภัย การป้องกันอัคคีภัย การสาธารณสุข การรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม การผังเมือง การสถาปัตยกรรม และการอ�านวย
ความสะดวกแก่การจราจร ตลอดจนการอื่นที่จ�าเป็นเพื่อปฏิบัติตามกฎหมายนี้ ให้รัฐมนตรีโดยค�าแนะน�าของคณะกรรมการควบคุมอาคาร
มีอ�านาจออกกฎกระทรวงในเรื่องต่าง ๆ เช่น ก�าหนดประเภท ลักษณะ แบบ รูปทรง สัดส่วน ขนาด เนื้อที่ และที่ตั้งของอาคาร ก�าหนด
ลักษณะ ระดับ ความสูง เนื้อที่ของที่ว่างภายนอกอาคาร หรือแนวอาคาร ก�าหนดระบบการจัดการเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมของอาคาร เช่น
ระบบการจัดแสงสว่าง การระบายอากาศ การปรับอากาศ การฟอกอากาศ การระบายน�้า การบ�าบัดน�้าเสีย และการก�าจัดขยะมูลฝอย
และสิ่งปฏิกูล ก�าหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการก่อสร้าง ดัดแปลง รื้อถอน เคลื่อนย้าย ใช้หรือเปลี่ยนการใช้อาคาร เป็นต้น ๓๑๑
นอกจากนี้ การก�าหนดพื้นที่เขตเศรษฐกิจพิเศษไม่ได้ด�าเนินการตามหลักการมีส่วนร่วมของประชาชน ตั้งแต่ขั้นตอน
การให้ข้อมูล การรับฟังความคิดเห็น และที่ส�าคัญคือการเยียวยาหรือแก้ไขปัญหาให้แก่ผู้ได้รับผลกระทบอันเกิดจากโครงการ
หน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะในพื้นที่โครงการ จึงควรแก้ไขปัญหาผลกระทบจากโครงการตามที่เกิดขึ้น เพื่อให้
โครงการเขตเศรษฐกิจพิเศษสามารถด�าเนินการต่อไปได้ โดยไม่กระทบต่อสิทธิของประชาชน
๓๐๙ ประทีป มีคติธรรม “ร่างรายงานผลการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน เรื่อง สิทธิชุมชน กรณีกล่าวอ้างว่าค�าสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ที่ ๓/๒๕๕๙
เรื่อง การยกเว้นการใช้บังคับกฎหมายว่าด้วยการผังเมืองและกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคารในพื้นที่เขตพัฒนาเศรษฐกิจพิเศษ และที่ ๔/๒๕๕๙ เรื่อง การยกเว้นการใช้บังคับกฎ
กระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวมส�าหรับการประกอบกิจการบางประเภทละเมิดสิทธิมนุษยชน “หน้า ๑๐
๓๑๐ แหล่งเดิม.
๓๑๑ แหล่งเดิม.
รายงานผลการประเมินสถานการณ์ 169 ด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศไทย ปี ๒๕๕๙
