Page 149 - รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาวิจัยแผนกลยุทธ์ด้านธุรกิจและสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2562
P. 149
รายงานฉบับสมบูรณ์ (Final Report)
แผนกลยุทธ์ด้านธุรกิจและสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2562
รัฐธรรมนูญที่สร้างบนปัญหาของการเมืองไทย มีการรับฟังความคิดเห็น ปรับปรุง จนเป็นที่ยอมรับและเคารพ
จากทุกฝ่าย ในเชิงรูปธรรมและได้จัดตั้งองค์กรอิสระ เช่น กสม. เป็นต้น
การจัดตั้งดังกล่าวได้จัดตั้งองค์กรของรัฐให้มีความเป็นอิสระ (independent regulatory agency)
เพื่อสร้างดุลยภาพระหว่างการบริหารที่มีประสิทธิภาพกับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ซึ่ง
โครงสร้างระบบบริหารรูปแบบเดิมมีข้อจํากัด เนื่องจากมีการจัดลําดับของอํานาจหน้าที่และการควบคุมบังคับ
บัญชาตามลําดับชั้น ทําให้เกิดความล่าช้าและขาดประสิทธิภาพในการปฏิบัติหน้าที่ซึ่งอาจกระทบต่อ
ผลประโยชน์ส่วนรวมและสิทธิเสรีภาพของประชาชน จึงได้มีองค์กรอิสระถือกําเนิดขึ้นเป็นครั้งแรกภายใต้
รัฐธรรมนูญฉบับปฏิรูปการเมืองหรือรัฐธรรมนูญฉบับประชาชน เพื่อทําหน้าที่ควบคุมตรวจสอบการทําหน้าที่
ของฝ่ายการเมืองและฝ่ายราชการในด้านต่างๆ รวมทั้งเพื่อคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนอีกทางหนึ่งด้วย
โดยรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 มาตรา 75 วรรคสอง ซึ่งบัญญัติให้รัฐต้องจัดสรรงบประมาณให้พอเพียงกับการ
บริหารงานโดยอิสระขององค์กรอิสระ คือ กสม. ทั้งนี้ เนื่องจากระบบเดิม องค์กรผู้ใช้อํานาจรัฐกับองค์กรผู้
ตรวจสอบการใช้อํานาจรัฐอยู่ในองค์กรเดียวกัน คือ องค์กรฝ่ายนิติบัญญัติ องค์กรฝ่ายบริหาร และองค์กรฝ่าย
ตุลาการ ต่างก็เป็นองค์กรผู้ใช้อํานาจและในขณะเดียวกันองค์กรนั้นเองก็มีหน้าที่ในการตรวจสอบกันเองด้วย
ระบบที่ถูกออกแบบขึ้นมาใหม่จึงได้จัดตั้งหรือแยกกลไกการตรวจสอบการใช้อํานาจออกจากกลไกการใช้
อํานาจเพิ่มเติมผ่านองค์กรพิเศษซึ่งมีลักษณะเป็นองค์กรเฉพาะ นั่นก็คือ องค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ เช่น
กสม. โดยมีเจตนารมณ์ที่จะเสริมช่องว่างในโครงสร้างการบริหารประเทศ เนื่องจากปัญหาการปฏิบัติภารกิจ
หน้าที่ขององค์กรตรวจสอบการใช้อํานาจที่ผ่านมาไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพราะถูก
ครอบงําจากฝ่ายการเมืองนั่นเอง
กสม. มีขึ้นเพื่ออุดช่องว่างจากการใช้กลไกทางศาลซึ่งอาจมีข้อจํากัดบางประการในการคุ้มครองสิทธิ
เสรีภาพของประชาชนและสร้างความผาสุขในสังคม เนื่องจากจะต้องใช้ระยะเวลาพอสมควรในการพิจารณา
พิพากษาคดีของศาล รวมไปถึงการที่จะต้องเสียค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องกับการฟ้องและการดําเนินคดีในศาลด้วย
โดย กสม. จะต้องทําหน้าที่เสมือนเป็นองค์กรกึ่งตุลาการ (Quasi-Judicial Organs) ในการตรวจสอบและ
คุ้มครองการกระทําละเมิดสิทธิมนุษยชนเพื่อเยียวยาปัญหาของประชาชนจากการใช้อํานาจรัฐหรือการกระทํา
ของบุคคลและการคุ้มครองด้านสิทธิมนุษยชน ซึ่งการจะดําเนินการได้นั้น กสม. จะต้องประกันความเป็นอิสระ
และความเป็นกลาง โดยไม่ฝักฝ่ายในทางการเมือง ปราศจากอคติ ไม่ลําเอียง ดํารงความยุติธรรม มีความเที่ยง
ธรรม มีความชอบธรรมด้วยเหตุผล กสม. จัดตั้งขึ้นตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540
และพระราชบัญญัติคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2542 โดยมีการกําหนดที่มา สถานะ บทบาท
หน้าที่ และแนวทางดําเนินงานขององค์กรให้สอดคล้องกับแนวทางและมาตรฐานเกี่ยวกับคุณลักษณะและ
บทบาทที่พึงมีของสถาบันสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ตามหลักการว่าด้วยสถานะของสถาบันสิทธิมนุษยชน
แห่งชาติเพื่อการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน หรือที่เรียกกันว่าหลักการปารีส (Paris Principle) รวมทั้ง
ได้มีกระบวนการรับฟังความเห็นของประชาชนเกี่ยวกับการจัดตั้ง กสม. อย่างกว้างขวาง ทั้งนี้ ผลจากการทํา
4-2
