Page 85 - รายงานวิจัย เรื่อง ทางเลือกเชิงนโยบายการแก้ไขปัญหาผู้ลี้ภัยในค่ายพักพิงชั่วคราว
P. 85
บทที่ ๕
ข้อเสนอแนะต่อทางเลือก
เชิงนโยบาย
๑. การเดินทางกลับคืนสู่มาตุภูมิของผู้ลี้ภัย
นับแต่ผู้ลี้ภัยได้เข้ามาอาศัยในค่ายผู้ลี้ภัยที่รัฐบาลไทยได้จัดขึ้น รัฐบาลไทยและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
UNHCR ได้มีแนวคิดและแสวงหาความเป็นไปได้ในการจะจัดส่งผู้ลี้ภัยกลับคืนสู่ถิ่นฐานของตนเองโดยสมัครใจมาโดยตลอด ถึงแม้ว่า
ยังไม่ได้จัดตั้งระบบการส่งผู้ลี้ภัยกลับคืนสู่ถิ่นฐานก็ตาม ทั้งนี้ เนื่องจากสถานการณ์ทางการเมืองในประเทศพม่า/เมียนมาร์ในห้วงเวลา
๒-๓ ทศวรรษที่ผ่านมายังไม่มีความชัดเจน อย่างไรก็ดี หลังจากที่มีการเลือกตั้งและจัดตั้งรัฐบาลพลเรือนในปี พ.ศ. ๒๕๕๓ และเริ่ม
การเจรจาสันติภาพระหว่างรัฐบาลพม่า/เมียนมาร์และกองก�าลังถืออาวุธชนกลุ่มน้อย ท�าให้หลายฝ่ายที่เกี่ยวข้องเริ่มมองเห็นการคลี่คลาย
ปัญหาผู้ลี้ภัยที่อยู่ในค่ายผู้ลี้ภัยในประเทศไทย รายงานของ UNHCR (2015) ได้คาดการณ์ด้วยความมั่นใจว่าสถานการณ์มีแนวโน้ม
ที่จะเปลี่ยนแปลงในปีหน้า “ทั้งรัฐบาลไทยและรัฐบาลพม่า/เมียนมาร์ได้เน้นย�้าความตั้งใจในการสนับสนุนการเดินทางกลับคืนสู่มาตุภูมิ
ด้วยความสมัครใจในแนวทางเดียวกับมาตรฐานสากลและหลักสิทธิมนุษยชน” แต่การด�าเนินการส่งผู้ลี้ภัยกลับคืนถิ่นฐานของตนยังไม่
สามารถเกิดขึ้นได้จริง ดังนั้น UNHCR และองค์กรเอกชนระหว่างประเทศที่ท�างานด้านผู้ลี้ภัย จึงหันมาให้ความส�าคัญกับ “การเตรียม
ความพร้อม” (Preparedness) ของผู้ลี้ภัย UNHCR ได้จัดท�าแผนยุทธศาสตร์ในการเดินทางกลับคืนสู่มาตุภูมิในระหว่างปี พ.ศ. ๒๕๕๘-
๒๕๖๐ ซึ่งประกอบด้วยหลักยุทธศาสตร์ แบ่งออกเป็น ๕ ขั้นตอนในการอ�านวยความสะดวกให้ผู้ลี้ภัยเดินทางกลับคืนสู่มาตุภูมิโดย
สมัครใจ มีความปลอดภัยและมีศักดิ์ศรี แต่ก่อนที่จะกล่าวถึงขั้นตอนเหล่านี้ จ�าเป็นต้องกล่าวถึงสถานการณ์ของผู้ลี้ภัยในการตั้งถิ่นฐานใหม่
การจ�าแนกรูปแบบในการกลับคืนสู่ถิ่นฐานของผู้ลี้ภัยที่ยังอยู่ในค่ายผู้ลี้ภัย และประเภทของผู้ลี้ภัยในค่ายผู้ลี้ภัยที่เป็นข้อมูลพื้นฐาน
เสียก่อน
๒. การจ�าแนกกลุ่มผู้ลี้ภัยของ UNHCR
UNHCR ได้จ�าแนกผู้ลี้ภัยในค่ายผู้ลี้ภัยออกเป็น ๓ กลุ่ม คือ
กลุ่มแรก คือ กลุ่มที่ลี้ภัยเข้ามาในประเทศไทยและพ�านักอยู่ในค่ายผู้ลี้ภัยก่อนปี พ.ศ. ๒๕๔๘ ซึ่งมีการขึ้นทะเบียนและ
ได้รับบัตรประจ�าตัว หรือที่เรียกกันทั่วไปว่าบัตร UN ผู้ลี้ภัยกลุ่มนี้มักจะเรียกกันว่า Registered Refugees
กลุ่มที่สอง คือ ผู้ลี้ภัยที่สามารถเข้าสู่กระบวนการคัดกรองเบื้องต้น (Pre-Screening) เพื่อยื่นค�าขอเดินทางไปประเทศ
ที่สาม หากมีเหตุผลความจ�าเป็นทางการเมือง หรือด้วยเหตุผลของการขอติดตามไปสมทบร่วมกับสมาชิกครอบครัวคนอื่นที่ไปตั้งหลัก
แหล่งในประเทศที่สามก่อนแล้ว (Family Re-unification)
กลุ่มที่สาม คือ ผู้ลี้ภัยที่เข้ามาพักอาศัยในค่ายผู้ลี้ภัยหลังจากปี พ.ศ. ๒๕๔๘ ถือว่าเป็นผู้ที่มิได้ลี้ภัยเข้ามาในประเทศ
ด้วยสาเหตุของการสู้รบหรือความรุนแรง ความขัดแย้งทางการเมืองจากประเทศพม่า/เมียนมาร์ UNHCR ถือว่าเป็นผู้ลี้ภัยประเภท
ผู้แสวงหาที่พักพิง ดังนั้น จึงถือว่าผู้ลี้ภัยกลุ่มนี้ เป็น Unregistered Refugees ทั้งนี้ ผู้ลี้ภัยในค่ายผู้ลี้ภัยทั้งที่ได้ขึ้นทะเบียนและไม่ขึ้น
ทะเบียนกับ UNHCR จะมีชื่อปรากฏในทะเบียนของกระทรวงมหาดไทยด้วยเช่นกัน
72 73
ทางเลือกเชิงนโยบายการแก้ไขปัญหาผู้ลี้ภัยในค่ายพักพิงชั่วคราว ทางเลือกเชิงนโยบายการแก้ไขปัญหาผู้ลี้ภัยในค่ายพักพิงชั่วคราว
