Page 68 - รายงานการศึกษาวิจัย มาตรฐานสากลในการดำเนินธุรกิจเพื่อการเคารพสิทธิมนุษยชน
P. 68
ขณะเดียวกันเมื่อโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ ถูกสร้างขึ้นโดยการสนับสนุนของบริษัทฯ ปรากฏว่า
ไม่เป็นไปตามที่ชาวบ้านคาดหวังไว้ เช่น โรงพยาบาลที่บริษัทเหมืองแร่สร้างนั้น กำาหนดให้เฉพาะ
ลูกจ้างของเหมืองและครอบครัวเท่านั้นที่ใช้บริการได้ ซึ่งสหพันธ์สิทธิมนุษยชนมองว่าสะท้อน
ความไม่เป็นธรรม และถือเป็นการละเมิดสิทธิ
ขณะที่ประเด็นผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนอื่นๆ ยังไม่ถูกกล่าวถึง คำาถามต่อผลกระทบ
้
ด้านมลพิษทางอากาศและนำายังคงเป็นประเด็นที่ขัดแย้งกันระหว่างชุมชนและบริษัทฯ โดยรวมถึง
การที่บริษัทฯ เป็นผู้รายงานผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมและสังคมในรูปแบบต่างๆ นั้น ทำาให้บริษัทฯ
เลือกได้ว่าต้องการจะรายงานอะไรบ้าง
สหพันธ์สิทธิมนุษยชนสากลยังตั้งข้อสังเกตว่า IFC ไม่มีบทบาทในการถกเถียงเรื่องธรรมาภิบาล
ของทรัพยากรแร่ในระดับชาติ ทั้งที่ IFC ควรจะแสดงบทบาท ซึ่งตามกฎแล้วบริษัทหรือลูกหนี้ต้องมี
ความโปร่งใส เคารพมาตรฐานสิ่งแวดล้อม และปรึกษาหารือกับชุมชนอย่างแท้จริง (The International
Federation for Human Rights, 2007)
บทเรียนจากกรณีศึกษา
จากกรณีตัวอย่างข้างต้น พบว่ากลไกของบรรษัทเงินทุนระหว่างประเทศเกี่ยวข้องโดยตรงกับ
การดำาเนินการของเหมืองแร่ทองคำาเพื่อจัดการกับปัญหาผลกระทบต่อชุมชน เนื่องจากมีลักษณะ
ที่เป็นมาตรการเชิงบังคับที่ลูกหนี้ต้องปฏิบัติตาม จากกรณีตัวอย่างแสดงให้เห็นถึงรายละเอียดของ
วิธีที่บริษัทจัดการกับปัญหาที่อาจเกิดขึ้น ซึ่งเป็นการป้องกันการละเมิดสิทธิชุมชนด้วย แม้เหตุผลสำาคัญ
ประการหนึ่งจะมาจากการวิเคราะห์เปรียบเทียบความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ ระหว่างต้นทุนของการย้ายชุมชน
กับการย้ายพื้นที่ดำาเนินงาน
เมื่อพิจารณาการดำาเนินการของบริษัทเหมืองแร่ทองคำาแห่งนี้ต่อชุมชนที่ได้รับผลกระทบ อาจกล่าว
ได้ว่าเป็นไปตามหลักปฏิบัติที่ 5 ของ IFC ที่ว่าด้วยการถือครองที่ดิน และอพยพออกโดยไม่สมัครใจ
ซึ่งกล่าวถึงการที่โครงการเข้าไปถือครองที่ดิน และส่งผลกระทบให้ชุมชนไม่สามารถใช้ประโยชน์จาก
ที่ดินนี้ได้ เนื้อหาในมาตรฐานได้ระบุประเด็นที่สำาคัญที่บริษัทฯ ควรคำานึงถึงเมื่อมีการอพยพออกโดย
ไม่สมัครใจ เช่น วิธีการชดเชยและผลประโยชน์ที่พวกเขาจะได้รับ การมีส่วนร่วมของชุมชนและ
การเยียวยา การวางแผนและฟื้นฟูให้เหมือนเดิม เป็นต้น โดยระบุว่าบริษัทควรทำางานร่วมกับภาครัฐ 67
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นปรากฏว่า ตลอดกระบวนการย้ายชุมชน บริษัทฯ ก็ได้คำานึงถึงมิติต่างๆ ที่ระบุไว้ใน
มาตรฐานนี้
อย่างไรก็ดี แม้บริษัทฯ จะจัดทำาแผนปฏิบัติการแล้วก็ตาม แต่ปรากฏว่าหลังจากที่โครงการ
เหมืองแร่ได้ดำาเนินการไปแล้ว และสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริงไม่เป็นไปตามความต้องการของชุมชน
อย่างแท้จริง ลำาพังกลไกของ IFC ก็ไม่อาจเยียวยาได้
นอกจากนี้ ผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนที่เกิดขึ้นต่อชุมชน ไม่เพียงแต่มีการอพยพโดย
ไม่สมัครใจเท่านั้น แต่ยังมีประเด็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนอื่นๆ อีก เช่น สิทธิชุมชนที่ได้รับผลกระทบ
้
จากมลพิษทางอากาศและนำา ความปลอดภัยของชุมชนที่บริษัทฯ ยังมีข้อขัดแย้งกับชุมชน
รายงานการศึกษาวิจัยมาตรฐานสากลในการดำาเนินธุรกิจเพื่อการคารพสิทธิมนุษยชน
59-09-116 001-128 vijai lem4 i_coated.indd 67 9/24/16 1:50 PM
