Page 66 - รายงานการศึกษาวิจัย มาตรฐานสากลในการดำเนินธุรกิจเพื่อการเคารพสิทธิมนุษยชน

ที่ใกล้เคียงกันกับกรณีที่เกิดขึ้นในประเทศไทย รวมทั้งความสลับซับซ้อนของปัญหาและสภาพความจริง

จากการนำาเอามาตรฐานการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนมาใช้ ทั้งข้อดีและข้อจำากัด

กระบวนการแก้ไขปัญหาผลกระทบต่อชุมชน

ในปี พ.ศ. 2539 บริษัทเหมืองแร่ทองคำาแห่งนี้เริ่มย้ายชาวบ้านออกจากบริเวณเหมืองทองคำา
ซาดิโอลา (Sadiola) และ ยาเทลา (Yatela) ประเทศมาลี การตัดสินใจนี้เกิดขึ้นหลังจากที่บริษัทฯ

พบว่ามีแร่ทองคำาที่บริเวณนี้อย่างน้อยประมาณ 4 ล้านออนซ์ มูลค่า 1.5 ล้านเหรียญสหรัฐอเมริกา

โดยโครงการเหมืองซาดิโอลาเป็นความร่วมมือระหว่างบริษัทของแคนาดา รัฐบาลมาลี และบรรษัท
เงินทุนระหว่างประเทศ (IFC) ในฐานะเจ้าหนี้หลักของบริษัท
บริเวณเหมืองซาดิโอลามีชุมชนที่อาศัยอยู่เดิม 46 หมู่บ้าน มีประชากรกว่า 20,000 คน

ในตอนต้นบริษัทฯ คาดการณ์ว่า การทำาเหมืองจะส่งผลกระทบต่อชาวบ้านที่อยู่รอบๆ ไม่มากนัก

จากการประเมินผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม บริษัทฯ ไม่จำาเป็นต้องจัดหาที่อยู่ใหม่ให้กับชาวบ้าน
อย่างไรก็ตาม บริษัทฯ พบว่า ในปีต่อมาการขยายเส้นทางขนส่งแร่ต้องตัดผ่านหมู่บ้านแห่งหนึ่ง
ทางตอนเหนือ ซึ่งไม่ได้ถูกระบุไว้ในรายงานประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม แต่บริษัทฯ เห็นว่า

การสกัดแร่ทองคำาจะส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อชาวบ้าน ถึงขนาดที่ชาวบ้านต้องย้ายออก ไม่เช่นนั้น

บริษัทฯ ต้องหยุดดำาเนินการชั่วคราว ขณะเดียวกันบริษัทฯ ยังค้นพบแหล่งแร่ทองคำาอีกแห่งใกล้กับ
บริเวณเดิม บริษัทฯ จึงได้ข้อสรุปว่าควรจะต้องจัดหาที่อยู่ใหม่ให้กับชาวบ้าน
หลังจากพิจารณาแล้วว่า เหมืองแร่ทองคำาและชุมชนไม่สามารถอยู่ร่วมกันได้ การหาทางเลือกอื่น

จึงเป็นสิ่งที่ถูกพิจารณาในลำาดับแรก ก่อนที่จะมีข้อสรุปว่าไม่สามารถปรับเปลี่ยนการดำาเนินงานของ

เหมืองแร่ทองคำาได้ บริษัทฯ รัฐบาลมาลี นักลงทุน และผู้นำาชุมชนจึงลงความเห็นร่วมกันว่าต้องย้าย
ที่อยู่ใหม่ เมื่อประเมินว่าบริษัทฯ มีแนวโน้มจะมีรายได้จากเหมืองทองคำามากกว่าต้นทุนที่ต้องจ่าย
ในการย้ายชุมชน

ข้อตกลงระหว่าง IFC กับบริษัทฯ สะท้อนว่า ทั้งสองฝ่ายเห็นตรงกันว่าควรจะมีการจัดหาที่อยู่ใหม่

ให้กับชาวบ้าน โดย IFC จัดหาแนวทางอย่างละเอียดให้กับบริษัทฯ ซึ่งรวมถึงการสื่อสารและกระบวนการ
ปรึกษาหารือกับชุมชน การตัดสินใจของบริษัทฯ มาจากสองปัจจัยสำาคัญ คือ 1) สินเชื่อจาก IFC ซึ่ง 65
ขาดไม่ได้ในการดำาเนินธุรกิจของเหมืองแร่ทองคำา และ 2) การย้ายที่อยู่ใหม่ซึ่งทุกฝ่ายพึงพอใจ

มีความสำาคัญมากต่อความสำาเร็จทางการเงินของเหมืองทองคำา บริษัทฯ ตระหนักถึงผลกระทบที่อาจ

เกิดขึ้นถ้าหากชาวบ้านไม่พอใจกับกระบวนการย้ายที่อยู่ เช่น การชุมนุมต่อต้าน การจัดหาแรงงาน
ที่ยากลำาบากมากขึ้น ภาพลักษณ์ที่ไม่ดีต่อสาธารณะ เป็นต้น ท้ายที่สุดบริษัทฯ จึงรับผิดชอบต่อการ
ย้ายถิ่นทั้งหมด

ในขั้นตอนการวางแผน บริษัทฯ ปฏิบัติตามมาตรฐานและหลักการระหว่างประเทศต่างๆ เช่น

หลักปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน บริษัทฯ เริ่มต้นวางแผนตั้งแต่ปี พ.ศ. 2539 คาดการณ์ว่าจะใช้
เวลา 3 ปี (OHCHR 2007)

รายงานการศึกษาวิจัยมาตรฐานสากลในการดำาเนินธุรกิจเพื่อการคารพสิทธิมนุษยชน

59-09-116 001-128 vijai lem4 i_coated.indd 65 9/24/16 1:50 PM