Page 71 - รายงานการศึกษาวิจัย มาตรฐานสากลในการดำเนินธุรกิจเพื่อการเคารพสิทธิมนุษยชน
P. 71
แรงงานข้ามชาติ ในภาพรวม นายจ้างและเครือข่ายธุรกิจหลายแห่งละเมิดสิทธิ ทั้งในสิทธิทั่วไป
ของแรงงาน สิทธิตามกฎหมายแรงงาน บางกรณีละเมิดสิทธิในเนื้อตัวร่างกายของลูกจ้าง
โดยสามารถจำาแนกลักษณะการละเมิดสิทธิของแรงงานข้ามชาติได้ 3 รูปแบบ ได้แก่
1) สิทธิแรงงานทั่วไป เช่น ค่าจ้าง วันหยุด วันลา ที่ไม่ตรงตามกำาหนดไว้
2) การยึดเอกสารเดินทางของลูกจ้าง ซึ่งส่วนใหญ่บริษัทจะยึดเพื่อไม่ให้คนงานหนี
3) การทำาร้ายร่างกายและการละเมิดทางเพศ และอุบัติเหตุจากการทำางาน
หลายโรงงานเลือกจะไล่แรงงานออกโดยไม่มีการพยายามคลี่คลายปัญหาร่วมกัน
นอกจากนี้ ยังมีประเด็นความไม่เข้าใจ ความแตกต่างทางวัฒนธรรมของลูกจ้าง เช่น การออก
กฎระเบียบไม่ให้แรงงานข้ามชาตินำาอาหารจากบ้านมากินในโรงงาน โดยอ้างเหตุผลด้าน
ความสะอาดของโรงงาน
อย่างไรก็ตาม ผู้ประกอบการและบริษัทขนาดใหญ่มีแนวโน้มในการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้น
เพราะถูกจับตามองหลังจากมีกรณีที่ไทยโดนขึ้นบัญชีดำาเรื่องการค้ามนุษย์ รวมถึงความต้องการ
แรงงานที่ขาดแคลน ส่งผลให้ผู้ประกอบการต้องจัดสภาพแวดล้อมการทำางานให้ดีเพื่อให้ลูกจ้างทำางาน
ปัญหาหลักของการช่วยเหลือกรณีต่างๆ มักเกี่ยวข้องกับขั้นตอนทางกฎหมาย หลายครั้งการใช้
ขั้นตอนทางกฎหมายใช้เวลานาน เช่น กระบวนการฟ้องร้องใช้ระยะเวลานานจนไม่เป็นประโยชน์ต่อ
ลูกจ้าง ส่วนใหญ่แรงงานจึงไม่ค่อยใช้กลไกทางกฎหมาย โดยทั่วไปแล้วจะเป็นการย้ายหนี หางานใหม่
หรือกลับภูมิลำาเนา นอกจากนี้ แรงงานส่วนใหญ่ไม่ค่อยกล้าเผชิญหน้ากับนายจ้าง
ในอุตสาหกรรมประมงและอาหารทะเลซึ่งมีกรณีการละเมิดสิทธิแรงงานข้ามชาติปรากฎ
ในสื่อต่างๆ อย่างต่อเนื่อง ปัญหามักเกิดจากการจ้างงานเหมาช่วง ตัวอย่างเช่น ปัญหาความรับผิดชอบ
และการค้ามนุษย์ในโรงกุ้งซึ่งดำาเนินการผลิตกุ้งเป็นอาหารแช่แข็ง ภายหลังจากที่บริษัทขนาดใหญ่
ถูกตรวจสอบจากรัฐอย่างเข้มงวดมากขึ้น ได้เริ่มใช้วิธีการถ่ายงานให้กับโรงกุ้งเล็กซึ่งไม่มีมาตรฐาน
การผลิต ซึ่งเป็นการรับจ้างแบบเหมาช่วง ที่เป็นการรับสมัครหรือหมุนเวียนลูกจ้างเป็นกลุ่ม ซึ่งจะ
ไม่มีสัญญาจ้างงาน ข้อตกลงเกี่ยวกับค่าจ้าง เวลาพักผ่อน เช่น การทำางาน แรงงานในโรงงานเล็ก
70 70 อาจจะได้ค่าจ้างวันละ 120 บาท ขณะที่โรงงานขนาดใหญ่จ่ายค่าจ้างวันละ 300 บาท
สำาหรับผู้ประกอบธุรกิจขนาดเล็กนั้น เจ้าของเรือประมงที่มีกิจการขนาดกลางและขนาดเล็ก
มองว่าการป้องกันไม่ให้มีการละเมิดสิทธิแรงงานเป็นการเพิ่มต้นทุนการผลิต เช่น ผู้ที่มีเรือ
อยู่ในความดูแลไม่เกิน 8 ลำา จะไม่มีเงินในการพัฒนาเรือและอุปกรณ์ ส่วนธุรกิจที่อยู่บนบก การรับจ้าง
เหมาช่วงถือเป็นปัญหาใหญ่ มีนายหน้าจัดหาแรงงานป้อนให้กับโรงงานต่างๆ แต่เมื่อมีการดำาเนินคดี
ในชั้นศาล ปรากฏว่าไม่สามารถเอาผิดกับนายหน้าได้ เพราะแรงงานไม่รู้จักชื่อ
นอกจากประมงแล้ว การละเมิดสิทธิแรงงานข้ามชาติมีมากในอุตสาหกรรมสิ่งทอ และก่อสร้าง
เพราะเป็นการรับเหมา การจ่ายค่าจ้างต่างกับกรณีทั่วไป ส่วนใหญ่มาจากความเชื่อว่าแรงงานข้ามชาติ
จะไม่ได้รับสิทธิเท่าเทียมกับคนไทย ไม่ให้ทำาประกันสังคม เป็นต้น
รายงานการศึกษาวิจัยมาตรฐานสากลในการดำาเนินธุรกิจเพื่อการคารพสิทธิมนุษยชนาเนินธุรกิจเพื่อการคารพสิทธิมนุษยชน
รายงานการศึกษาวิจัยมาตรฐานสากลในการดำ
59-09-116 001-128 vijai lem4 i_coated.indd 70 9/24/16 1:50 PM
