Page 15 - สิทธิและเสรีภาพในการศึกษา กรณีขอให้ตรวจสอบและดำเนินคดีกับเจ้าหน้าที่ของรัฐที่ปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบในการเก็บเงินบำรุงการศึกษาตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการ
P. 15
และมาตรา ๘ ของพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ บัญญัติว่า
“กฎกระทรวง ระเบียบ และประกาศนั้น เมื่อได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้ว ให้ใช้บังคับได้”
โดยประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง เงินบำารุงการศึกษาของสถานศึกษาในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ
ลงวันที่ ๒๗ มิถุนายน ๒๕๕๑ ยังมิได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาก่อนใช้บังคับ โดยประกาศฉบับนี้
เป็นการประกาศลักษณะประเภท ก. คือ ต้องนำาไปประกาศในราชกิจจานุเบกษาเนื่องจากมีผลบังคับใช้
กับประชาชน และเป็นการออกประกาศที่ไม่เป็นคุณ โดยการออกประกาศฉบับนี้ยังมิได้ดำาเนินการ
ให้ครบตามขั้นตอนที่กฎหมายกำาหนด ดังนั้น ประกาศฉบับนี้จึงไม่มีผลบังคับใช้
สำานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานได้หารือกรณีการเก็บค่าใช้จ่ายเพื่อ
จัดการศึกษาของสถานศึกษาในสังกัดสำานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยคณะกรรมการ
กฤษฎีกา (คณะที่ ๘) ตีความว่า ตามมาตรา ๔๙ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช
๒๕๕๐ บัญญัติว่า “บุคคลย่อมมีสิทธิเสมอกันในการรับการศึกษาขั้นพื้นฐานไม่น้อยกว่าสิบสองปีที่รัฐ
จะต้องจัดให้อย่างทั่วถึงและมีคุณภาพ โดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย” ซึ่งหากเป็นการจัดการศึกษาในหลักสูตร
ที่รัฐจัดให้ไม่สามารถเรียกเก็บเงินค่าบำารุงการศึกษาหรือเรียกเก็บเงินทางการศึกษา โดยคณะกรรมการ
กฤษฎีกา (คณะที่ ๘) เห็นว่า หากเป็นการจัดการศึกษานอกหลักสูตรที่รัฐไม่ได้จัดให้ จึงน่าจะเรียกเก็บ
เงินได้ ดังนั้น สำานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานสามารถประกาศให้สถานศึกษาของรัฐ
ในสังกัดเก็บค่าใช้จ่ายเพื่อจัดการศึกษานอกหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานได้ โดยผู้ร้องเห็นว่า การใช้
โรงเรียนของรัฐซึ่งสร้างโดยใช้เงินภาษีของประชาชน การใช้สถานที่และสาธารณูปโภคของรัฐ ฯลฯ ในการ
จัดการศึกษานอกหลักสูตรเป็นการกระทำาที่มีกฎหมายฉบับใดรองรับ
ต่อมา สำานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานได้แนบหลักเกณฑ์เงินบำารุงการ
ศึกษาของสถานศึกษาสังกัดสำานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานเสนอต่อกรมบัญชีกลาง
แต่เนื่องจากยังมีความไม่ชัดเจนในการใช้ใบเสร็จรับเงินเพื่อเบิกจ่ายเงินค่าบำารุงการศึกษาจากต้นสังกัด
สำานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานจึงได้ยกเลิกหลักเกณฑ์แนบท้ายประกาศกระทรวง
ศึกษาธิการ เรื่อง เงินบำารุงการศึกษาของสถานศึกษาในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ลงวันที่ ๒๗
มิถุนายน ๒๕๕๑ ซึ่งผู้ร้องเห็นว่า การยกเลิกหลักเกณฑ์ดังกล่าวเป็นอำานาจของรัฐมนตรีว่าการ
กระทรวงศึกษาธิการ ต่อมา ได้มีหนังสือสำานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ด่วนที่สุด ที่
ศธ ๐๔๐๐๒/ว ๕๑๐ ลงวันที่ ๙ มีนาคม ๒๕๕๒ เรื่อง หลักเกณฑ์เงินบำารุงการศึกษาของสถานศึกษา
สังกัดสำานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ซึ่งค่าใช้จ่ายที่ได้รับการอุดหนุนจากรัฐบาล
สถานศึกษาไม่สามารถขอรับการสนับสนุนจากนักเรียนหรือผู้ปกครองได้ จำานวน ๒๒ รายการ โดย
กรมบัญชีกลาง กระทรวงการคลัง อนุมัติให้เบิกจ่ายเงินได้ จำานวน ๖ รายการ ซึ่งกรมบัญชีกลางสามารถ
ดำาเนินการได้หรือไม่ เนื่องจากประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง เงินบำารุงการศึกษาของสถานศึกษา
ในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ลงวันที่ ๒๗ มิถุนายน ๒๕๕๑ ยังไม่มีผลบังคับใช้
จากประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง เงินบำารุงการศึกษาของสถานศึกษาในสังกัด
กระทรวงศึกษาธิการ ลงวันที่ ๒๗ มิถุนายน ๒๕๕๑ สำานักงานเขตพื้นที่การศึกษากรุงเทพมหานคร
14
สิทธิและเสรีภาพในการศึกษา กรณีขอให้ตรวจสอบและดำาเนินคดีกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ
ที่ปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบในการเก็บเงินบำารุงการศึกษาตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการ
